ایده، قابلیت ثبت دارد یا خیر؟
حوزه استارت‌آپ (بخوانید: انواع قراردادهایی که استارت‌آپ‌ها به آن نیاز دارند) همیشه با خلاقیت، نوآوری و ابتکار همراه است و این ویژگی جزء جدایی‌ناپذیر از استارت‌آپ است. ایده ها برای صاحبان آن‌ها بسیار ارزشمند هستند و به جهت همین ارزشمندی‌ست که برخی کارآفرین‌ها و یا افراد خلاق تمایل به ثبت ایده‌های خود دارند. در این متن به این نکته می‌پردازیم که آیا ایده قابلیت ثبت دارد یا خیر، تحت چه شرایطی و با چه عناوینی؟
به لحاظ علمی این نکته ثابت شده است که در هر ثانیه ایده‌های مشابهی به ذهن افراد مختلف در سراسر جهان می‌رسد. صرف داشتن ایده‌های بسیار خوب و کاربردی، فارغ از امکان اجرای آن، اتفاق خارق العاده‌ای نیست. ایده‌های بسیاری به ذهن افراد گوناگون می‌رسد که حتی توانایی ترسیم نقشه اجرایی آن را ندارند چه رسد به انجام گام‌های اجرایی آن و ایجاد یک محصول. همچنین نیک می‌دانیم که در حوزه کارآفرینی، شخصیت خلاق کارآفرین و توانمندی‌های وی، یکی از شاخصه‌های مهم ارزش‌گذاری است. با در نظر گرفتن موارد فوق باید دانست که در هیچ کجای دنیا، داشتن ایده‌های ناب، به خودی خود ارزش آفرین و قابل حمایت نیست. به‌بیان‌دیگر هرگاه ایده به صورت طرحی قابل رویت ترسیم شده، یا تبدیل به یک محصول یا خدمت قابل ارائه گردد، شایستگی و امکان دریافت حمایت قانونی را خواهد داشت.
حمایت از ایدهها
با توجه به گستردگی محصولات و خدمات و جنبه‌های گوناگونی که خلاقیت افراد می‌تواند در آن‌ها نمود پیدا کند، قوانین مختلفی متناسب با آن‌ها به تصویب رسیده که هر محصول یا خدمت، بنا به اینکه در چه دسته‌بندی قرار می‌گیرد می‌تواند از یک یا چند حمایت برخوردار شود. به عنوان مثال بسیاری از محصولات و خدمات از طریق ثبت اختراع، پتنت، علائم تجاری و طرح صنعتی مورد حمایت قرار می‌گیرند. همچنین در بحث حمایت از پدیدآورندگان نرم افزار‌ها، نویسندگان، مولفان و مصنفان، مقررات حمایتی مختلفی وجود دارد. به طور مثال کپی‌رایت از صاحبان آثار ادبی و هنری نظیر نظم، نثر، تئاتر، نمایشنامه، نقوش، صنایع هنری، موسیقی، عکس، مجسمه، فیلم و نوارها و لوح‌های فشرده صوتی و تصویری حمایت کرده و به آن‌ها حقوقی از جمله حق تکثیر، توزیع، عرضه، اجرا و نمایش عمومی آن‌ها را می‌دهد که با استفاده از این حقوق، آن‌ها می‌توانند سایرین را از سوء استفاده از آثارشان منع کنند.
نتیجه‌گیری:
نکته آخر که می‌توان بدان اشاره کرد آن است که هرچند ایدهها به خودی خود، دارای ارزش هستند اما انتظار حمایت قانونی از آن‌ها، گاه روحیه خلاقیت و ابتکار جامعه کارآفرین را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. اگر فرض کنیم هر کس ایده‌ای دارد، می‌تواند آن ایده را ثبت کند، بی‌آنکه وظیفه‌ای در قبال اجرایی کردن آن داشته باشد؛ در این حالت می‌توان تصور نمود که هرگاه دیگری بخواهد آن ایده را اجرا نماید می‌بایست مجوز یا اجازه‌ای از صاحب ایده اخذ کند و حتی مبالغی نیز به وی پرداخت نماید. در نتیجه از آن‌جایی که این اتفاق باب سوءاستفاده‌های بسیاری را باز می‌کند، ایدهها صرفا زمانی می‌توانند حمایت قانون‌گذار را مطالبه نمایند که ابتدا شرایط و الزامات یکی از قالب‌های حمایتی را دارا شده و پس از آن اقدام به حمایت از ایده خود در یکی از آن قالب‌ها نمایند.
