سلام. اخیرا در نزدیکی روستای ما، شرکت برق در حال کشیدن کابل و قراردادن دکل‌های برق در زمین های زراعی ماست که در کنار روستا قرار دارد. علاوه بر آن، به ما اخطار داده اند که باید حریم دکل ها را رعایت کنید و نباید ساخت و ساز در نزدیکی آن وجود داشته باشد. آیا می توانیم از این کار آن ها جلوگیری کنیم یا هزینه تصرف زمین هایمان را مطالبه کنیم؟

با سلام و احترام،
موضوع سوال شما از جمله مسائلی است که دادگاه‌ها نظرات مختلفی در مورد آن دارند که شرح دلایل و استدلال‌های آن در این پاسخ نمی‌گنجد. اکثریت دادگاه‌ها با استناد به بند (۹) ماده ۵۰ قانون برنامه و بودجه سال ۱۳۵۱ که می‌گوید: «اراضی واقع در خارج از محدوده شهرها که با رعایت حریم مورد لزوم دولت مورد استفاده قرار می‌گیرد از بابت این حق ارتفاق وجهی پرداخت نخواهد شد» و نیز بند (۱۰) همان قانون که مقرر داشته است: «در صورتی که مستحدثات و اعیانی وجود داشته باشد که بر اثر احداث تأسیسات فوق الذکر از بین برود و یا خساراتی به آنها وارد شود دستگاه های اجرای مربوطه باید قیمت اعیانی از بین رفته و خسارت وارده را طبق مقررات این قانون بپردازد» معتقد هستند که بر اثر انتقال دکل برق فشار قوی از زمین، به لحاظ افت قیمت خسارات قابل مطالبه است، و طبق قاعده فقهی لاضرر، خسارت افت قیمت قابل مطالبه خواهد بود. در مقابل، اقلیت دادگاه ها معتقد هستند برابر بند (۹) ماده ۵۰ قانون برنامه و بودجه سال ۱۳۵۱ و تبصره ۱ ماده ۱۸ قانون سازمان برق ایران مصوب ۱۳۴۶، خسارت هم بابت زمین (چه به صورت مستقیم و چه غیر مستقیم) از جمله افت قیمت زمین پرداخت نخواهد شد و صرفاً در دو حالت امکان مطالبه خسارت وجود دارد: الف ـ در صورتی که اعیانی و مستحدثات (بنا و ...) وجود داشته باشد و اعیانی کلاً از بین برود و یا خسارت بر اعیانی وارد آید. ب ـ در صورتی که اعیانی و مستحدثات وجود داشته باشد و به آن خسارت وارد آید و کلاً از بین برود آن هم زمانی که قبل از نصب دکل موجود بوده باشد والّا چنانچه بعد از نصب دکل ایجاد گردد خسارتی پرداخت نخواهد شد.

با توجه به موارد بالا مشخص گردید که در این خصوص، مقرره قانونی صریح و دقیقی وجود ندارد و اینکه دادگاه چه حکمی صادر نماید، با توجه به دیدگاه قاضی و تبعیت از هر کدام از این دیدگاه‌ها خواهد بود. موفق باشید.