مالیات بر ارث

می‌خواستم بدانم مالیات بر ارث را بر چه اساسی مشخص می‌کنند و آیا امکان این هست که تخفیفی قائل بشوند؟ آیا قیمت ملک رو با ارزش کارشناسی محاسبه می‌کنند یا بر اساس قیمت واقعی ارزش گذاری می‌شود؟ در صورت نیاز به وکیل، هزینه حق‌الوکاله چقدر خواهد بود و آیا امکان گرفتن وکیل معاضدتی هست؟

آنچه را خواندید سوال یکی از کاربران در بخش سوال و جواب حقوقی بود.

در ادامه به بررسی موضوع مالیات بر ارث و نحوه محاسبه آن می‌پردازیم اگر جواب سوالتان را در این نوشتار پیدا نکردید می‌توانید در قسمت نظرات همین صفحه یا از طریق مشاوره تلفنی با وکیل سوال‌تان را بپرسید.

فهرست مطالب:

1. مالیات چیست؟
2. مالیات بر ارث چیست؟
   1. اموال مشمول
   2. نرخ محاسبه
   3. معافیت
   4. نرخ حسب نوع اموال
   5. تعیین نرخ‌ها بصورت تناسبی
   6. تعیین زمان وصول مالیات
3. دسته بندی اموال مشمول مالیات بر ارث
4. طبقه بندی وراث
5. مدارک لازم برای مالیات بر ارث
6. چه مواردی مشمول پرداخت مالیات بر ارث نمی گردد؟

مالیات چیست؟

در تعریف مالیات می توان گفت مبلغی است که به موجب قانون و برای تامین مخارج عمومی از اشخاص دریافت می گردد.

پرداخت مالیات، تحمیلی است؛ بدین توضیح که دولت مالیات‌ها را از دارایی و درآمد اشخاص برداشت می کند بدون اینکه تعهدی نسبت به پرداخت کننده بر عهده گیرد.

مالیات بر ارث از جمله مالیات های مستقیم است و در دسته مالیات بر انتقال دارایی (منظور انتقال دارایی به وارثان است) قرار می گیرد.

مالیات بر ارث چیست؟

همانطور که گفته شده شد مالیات بر ارث بر انتقال دارایی صورت می گیرد یعنی از اموال و دارایی‌هایی شخصی که پس از فوت وی باقی می ماند دریافت می شود.

مبنای این مالیات در واقع ثروت گذشتگان است که به ورثه آنان منتقل می شود.

در قانون اصلاح مالیات های مستقیم مصوب 1394 ویژگی، منبع وصول مالیات، اموال مشمول مالیات و نرخ های آن به صورت ویژه مشخص شده‌اند:

1- اموال مشمول مالیات بر ارث

مالیات بر سهم الارث افراد تعلق می گیرد نه بر ماترک (اموالی که از شخص فوت شده باقی مانده است).

به عبارت دیگر، منبع ارزیابی اموال برای وصول مالیات، زمان ثبت انتقال سهم الارث به وراث است نه اموالی که در حین فوت مورث (متوفی) موجود بوده‌اند.

برای مثال چنانچه، اموال به جا مانده از متوفی، 300میلیون تومان باشد،کل مبلغ به صورت یکجا مشمول مالیات نمی گردد؛ بلکه شخصی که فرضا یک سوم مال را به ارث می برد، باید بر اساس صد میلیونی که به وی ارث می‌رسد، مالیات بدهد.

2-نرخ مالیات بر ارث

در مالیات بر ارث، درجه قرابت (نزدیکی خویشاوندی) وراث با شخصی که فوت کرده است به همراه توانایی پرداخت وی در گرفته می شود.

در مورد این موضوع، در بخش نرخ های مالیاتی بیشتر توضیح خواهیم داد.

3- معافیت مالیات بر ارث

نرخ های مالیات بر ارث اصلاح گردیده و معافیت مالیاتی بر سهم‌الارث تعلق نمی گیرد.

4- نرخ مالیات بر ارث حسب نوع اموال

اموال مشمول مالیات بر ارث یا همان ماترک از هم تفکیک شده و هر نوع از آن به صورت جداگانه و با نرخ جداگانه مشمول مالیات شده است.

بدین توضیح که حساب بانکی اشخاص،سهام شرکت‌ها،وسایل نقلیه، املاک و …هر کدام بصورت جداگانه و با نرخ مشخص مشمول مالیات می شوند.

5- تعیین نرخ‌ها بصورت تناسبی

نرخ مالیاتی در مالیات بر ارث به صورت درصدی از اموال تعیین شده و به نسبت قیمت اموال دریافت می گردد.

6- تعیین زمان وصول مالیات

زمان دریافت مالیات بر سهم‌الارث، زمان انتقال و ثبت آن به نام وراث است.

اموال مشمول مالیات بر ارث

طبق ماده 17 قانون جدید مالیات های مستقیم، اموال و دارایی‌هایی که در نتیجه فوت شخص به وراث انتقال می یابد، به شرح زیر است:

1. نسبت به سپرده های بانکی، اوراق مشارکت، و سایر اوراق بهادار و سودهای متعلق به آن ها به میزان 3درصد
2. نسبت به سهام و سهم الشرکه به میزان5.4 درصد در تاریخ ثبت انتقال به وراث
3. سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به وراث و یا پرداخت و تحویل آن ها به میزان 3درصد
4. نسبت به سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای بالا به آن اشاره نشده است به نرخ 10درصد ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث
5. حقوق ناشی از عقود اجاره به شرط تملیک با بانک ها و سایر نهادهای مالی و اعتباری، نسبت به عرصه(زمین) و اعیان( بنا و ساختمان) بر اساس ارزش معاملاتی در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث محاسبه خواهد شد.
6. نسبت به انواع وسیله نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ 2 درصد بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
7. نسبت به املاک به میزان 5.7 درصد به ماخذ ارزش معاملاتی ملک
8. نسبت به حق واگذاری محل به میزان 3درصد به ماخذ ارزش روزِ حقِ واگذاری در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
9. نسبت به اموال و دارایی های متعلق به متوفی ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است، پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محلِ وقوع اموال و دارایی‌ها پرداخت شده است، به میزان10درصد ارزش ماترک در همان کشور محل وقوع مال.

نکته‌ای درباره مورد شماره 7 : چنانچه برای مورد معامله ارزش معاملاتی تعیین نشده باشد، ارزش معاملاتی نزدیکترین محل مشابه، مبنای محاسبه برای تعیین و وصول مالیات خواهد بود.

نکته‌ای برای مورد شماره 8: منظور از حق واگذاری محل، همان حق کسب و پیشه (اصطلاحا سرقفلی) یا حق تصرفِ محل و به عبارتی حقوق ناشی از موقعیت تجاری محل است.

نکته‌ای برای مورد شماره 9 : در صورتی که برخی اموال به جا مانده از متوفی طبق قانون کشور محل وقوع اموال و دارایی‌ها، مشمول مالیات بر ارث نباشد، میزان 10 درصد ارزش روز اموال و دارایی در زمان انتقال یا تحویل به وراث.

در صورتی که شخص فوت شده و وارثان او، تبعه خارجی باشند، اموال و دارایی های متوفی که در ایران واقع است، مشمول مالیات به نرخ وراث طبقه اول ( نرخ های ذکر شده در بند های بالا )خواهد بود.

طبقه بندی وراث

نرخ های مذکور در بندهای بالا، مربوط به وراث طبقه اول است.

در صورتی که وراث از طبقات دوم و سوم باشند، نرخ‌ها به ترتیب برای طبقه دوم به میزان دو برابر و برای طبقه سوم به میزان چهار برابر محاسبه خواهد شد.

به موجب ماده 18 قانون مالیات های مستقیم، وراث به سه طبقه تقسیم می شوند:

طبقه اول:
پدر- مادر- زن- شوهر- اولاد- اولادِ اولاد

طبقه دوم:
اجداد- برادر- خواهر- اولادِ خواهر و برادر

طبقه سوم:
عمو- عمه- خاله- دایی- اولاد این اشخاص

وارثان طبقه اول و دوم نسبت به اموال شهدای انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث نخواهند بود.

احراز شهادت با تایید یکی از نیروهای مسلح یا بنیاد شهید انقلاب اسلامی است.

مدارک لازم برای مالیات بر ارث

تشخیص مالیات بر ارث بر پایه اظهارنامه صورت می گیرد.

طبق ماده 26 قانون اصلاحی مالیات های مستقیم وارثان متوفی بصورت جمعی یا انفرادی موظفند پس از کسر هزینه های کفن و دفن در حدود عرف و عادات و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و پرداخت بدهی های متوفی، ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی، اظهارنامه ای حاوی کلیه اقلام ارث با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی‌ها طبق فرم نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود به انضمام مدارک زیر به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم نمایند:

1. رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی‌ها و مطالبات متوفی
2. رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که اثبات کننده حق مالکیت شخص فوت شده نسبت به اموال و حقوق مالی است.
3. رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی اگر وصیت نامه‌ای وجود داشته باشد.
4. در صورتی که اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده می شود رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالت نامه یا قیم نامه
5. رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذیربط

چه مواردی مشمول پرداخت مالیات بر ارث نمی گردد:

1. وجوه بازنشستگی و وظیفه شغلی
2. پس انداز خدمت شغلی
3. مزایای پایان خدمت شغلی
4. خسارت اخراج غیرقانونی از خدمت شغلی
5. بازخرید خدمت شغلی
6. مرخصی استحقاقی استفاده نشده
7. بیمه های اجتماعی
8. وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه یا بیمه گذار یا کارفرما از قبیل بیمه عمر، خسارت فوت، دیه و مانند آن ها که حسب مورد به صورت یکجا و یا مستمر به ورثه متوفی پرداخت می گردد
9. اموالی که برای جمعیت هلال احمر وقف یا نذر یا وصیت شده‌اند به شرط تایید سازمان‌ها و موسسات مذکور
10. اثاث محل سکونت متوفی

مشمول پرداخت مالیات نخواهند بود.