یکی از جرایم روز افزون که در دادسراها و محاکم کیفری مطرح می شود، انتشار و سوء استفاده از فیلم و عکس های خصوصی و خانوادگی دیگران و اخاذی از آنها است. انتشار فیلم و تصاویر خصوصی دیگران، بدون رضایت آنها، در اکثر مواقع موجب هتک حرمت افراد و بردن آبروی آنها می شود.
درنتیجه قانون گذار نیز در این راستا این عمل را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است تا بدین وسیله هم از قربانیان جرم انتشار فیلم ها و عکس های خصوصی دیگران حمایت کرده و هم تا اندازه ای با ارعاب و ترساندن بزهکاران این جرم، از وقوع آن در جامعه جلوگیری نماید.
این نکته حائز اهمیت است که صرف گرفتن فیلم و عکس در قانون ما مجازاتی ندارد اما انتشار این فیلم یا عکس در فضای مجازی و اپلیکیشن های اینترنتی بدون اجازه صاحب آن جرم است. حتی اگر دستی در فیلم و عکس نبرند و آنرا به همان شکل منتشر کنند.
پس می توان گفت دست بردن در فیلم و عکس دیگران و تغییر دادن آن هم مجازات دارد و اگر فیلم یا عکس دیگری شکل مستهجن پیدا کند مجازات بیشتر خواهد شد. اگر شخصی صرفا تهدید کند که فیلم شما را منتشر می کند و این کار را انجام ندهد و برای ترساندن و باج گیری از شما این کار را بکند ؛ باز هم مرتکب جرم شده است.
شرایط محقق شدن جرم انتشار عکس و فیلم دیگران چیست؟
باتوجه به مواد گفته شده در بالا می توان شرایط محقق شدن جرم انتشار عکس و فیلم خصوصی دیگران را اینگونه استنتاج کرد از آنجایی که این جرم در زمره جرایم رایانه ای قرار دارد لذا برای تحقق آن، انتشار، حتما باید به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی انجام شود. بنابراین انتشار، از طریق پوستر و اعلامیه و… تحت این ماده قابل مجازات نیست بلکه مواد دیگری به آن اختصاص داده شده است.
مطابق ماده (۷۴۵)، عمل انتشار فیلم و عکس باید بدون رضایت قربانی صورت گرفته باشد. همچنین به دستور قانون یا مقامات قضایی نیز نباشد.
نکته‌ی دیگری که در خصوص این جرم قابل ذکر می‌باشد آن است که باید فیلم یا عکس یا صوت متعلق به دیگری باشد.
بنابراین، انتشار فیلم و عکس یا صوت خود شخص، تحت این ماده قابل مجازات نمی باشد، بلکه در صورت دارا بودن شرایط خاص، مثلا مستهجن بودن، تحت مواد دیگری قابل پیگیری می باشد.
فیلم یا عکس یا صوت دیگری، حتما باید منتشر شود یا به گونه ای در دسترس دیگران قرار گرفته باشد. یعنی به گونه ای باشد که صدق عنوان انتشار کند . شخص عمدا و با سوء نیت و آگاهانه این عمل را مرتکب شده باشد و چنانچه از روی سهو خطا باشد تحت این ماده قابل پیگرد نیست.
1)شخص قربانی از ارتکاب این جرم، ضرر ببیند.
2)این عمل، عرفا موجب هتک حیثیت او شود. بنابراین، برای تحقق این جرم، باید نتیجه ای از آن حاصل شود و صرف ارتکاب آن بدون ایراد ضرر و هتک حیثیت، جرم نیست.
ماده(۷۴۴)، ناظر به موردی است که مرتکب، ابتدا، فیلم یا عکس یا صوت دیگری را تغییر یا تحریف می کند و سپس آن را منتشر می کند. برای مثال از طریق فتوشاپ باشد. بنابراین برای اعمال مجازات، طبق این ماده، لازم است که مرتکب ابتدا به تغییر و تحریف، پرداخته باشد.
مجازات جرم انتشار فیلم و عکس دیگران چیست؟
مجازات شخص مرتکب طبق مواد(۷۴۴) قانون مجازات اسلامی به قرار زیر می باشد:
… به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵۰۰۰۰۰۰۰) ریال تا چهل میلیون ریال(۴۰۰۰۰۰۰۰) ریال، یا هر دو مجازات( حبس و جزای نقدی) محکوم می شود .طبق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، حداقل و حداکثر مجازات حبس مورد نظر در ماده ۷۴۴ نصف شده است.
چنانچه عمل تغییر یا تحریف فیلم و عکس، به گونه ای انجام شود که صورت مستهجن در آید، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات محکوم می شود.
در ماده ۷۴۴ قانون مجازات اسلامی بخش جرائم رایانه ای (ماده ۱۶جرائم رایانه ای) به این امر اشاره شده است:
هرکس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پانزده میلیون ریال ( ۱۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا صد میلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
جزای نقدی طبق آخرین تغییرات سال ۹۹ اعمال شده است.
تبصره ـ چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.در اینجا کمی دقت لازم است در اینکه مفاد ماده و نه تبصره به این دلیل که قابل گذشت است طبق اصلاحات سال ۹۹ حبس آن تقریبا ۳۰ روز تا یک سال خواهد بود.
اما در صورتیکه جرم فرد مصداق تبصره باشد دیگر این تخفیف و کاهش در کار نیست.
مجازات تغییر یا تحریف فیلم و عکس دیگران طبق قانون جدید
دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم انتشار عکس و فیلم دیگران درصلاحیت کدام دادگاه است؟
از نظر ذاتی دادسرای عمومی و انقلاب صلاحیت انجام تحقیقات مقدماتی را دارد. سپس در صورتی که برای متهم قرار مجرمیت صادر شود، دادگاه کیفری دو صالح برای رسیدگی و صدور حکم خواهد بود.
از نظر محلی باید به محل وقوع جرم توجه کرد. در مورد جرائم رایانه ای تعیین محل وقوع جرم قدری مشکل است. اما می توان گفت محل وقوع جرم همان جایی است که عمل انتشار یا در دسترس دیگران قرار دادن تصاویر در آنجا انجام شده است.بنابراین دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع جرم صلاحیت انجام تحقیقات مقدماتی و دادگاه کیفری دو محل وقوع جرم صلاحیت رسیدگی به موضوع را دارد.
مجازات تهدید به انتشارفیلم وعکس دیگران چیست؟
دررابطه باحکم مجازات تهدیدبه انتشار عکس وفیلم دیگران آن است که به موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مجازات حبس تعیین شده طبق ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی تهدید به جرم عبارت است از:
هر کس دیگری را به هر نحوی، به قتل یا ضررهای نفسی و شرافتی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او تهدید کند، اعم از اینکه به واسطه این کار، تقاضای دریافت وجه یا انجام امر یا ترک فعلی را کرده یا نکرده باشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال حبس محکوم می شود.
طبق قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری، حداقل و حداکثر مجازات‌های حبس تعزیری درجه چهار تا درجه هشت مقرر در قانون برای جرائم قابل گذشت به نصف تقلیل می‌یابد؛ یعنی مجازات ماده به یک ماه تا یک سال تبدیل شده است.
نحوه شکایت انتشار عکس و فیلم در فضای مجازی چگونه است؟
برای شکایت از فردی که تصاویر شما را منتشر کرده یا شما را تهدید به انتشار عکس های خصوصی می کند باید ابتدا:
به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و در سامانه ثنا ثبت نام نمایند.
سپس باید شکوائیه یا شکایت نامه ای تنظیم کنند و آن را به همراه تمام دلایل و مدارک خود ثبت کنند. ثبت شکوائیه هزینه ی چندانی ندارد.
در مورد دلایل باید این توضیح را بدهم که با توجه به اینکه جرم در فضای مجازی اتفاق می افتد، معمولا به جز اسکرین شات مدرک دیگری برای ارائه وجود ندارد. اسکرین شات تنها یک اماره است و به تنهایی دلیل محسوب نمی شود.
توصیه‌های پیش از طرح دعوی
به خاطر داشته باشید که تحت هیچ شرایطی با فردی که شما را تهدید به افشای تصاویر و مکاتبات خصوصی می‌کند وارد مذاکره و معامله نشوید و به خواسته‌هایش تن ندهید. برای مثال پارتنر سابق تهدید می‌کند که اگر او را نبینید فیلم‌هایتان را منتشر یا برای خانواده‌تان ارسال می‌کند. عده‌ای از ترس به چنین خواسته‌ای تن می‌دهند و گمان می‌کنند ملاقات با فرد تهدید‌کننده موجب تهدید را دفع می‌کند.
در صورتی که تجربه نشان داده باج دادن و پذیرفتن درخواست‌های اولیه منجر به پیشروی طرف مقابل، اعمال قدرت و کنترلگری فزاینده توسط او می‌شود. به او هشدار دهید که اگر به رفتارش ادامه دهد، قانونی اقدام خواهید کرد. حتی می‌توانید مواد قانونی فوق‌الذکر را برای او بفرستید. هم‍زمان تمامی مکالمات و مکاتبات را مستند‌سازی کنید.
اکثریت قریب به اتفاق چنین مواردی، در حد تهدید باقی می‌مانند و به انتشار نمی‌رسند. چرا که فرد تهدید‌کننده به خوبی می‌داند که چنین عملی برایش عواقب حقوقی و اجتماعی خواهد داشت. بنابراین تلاش کنید مرعوب نشوید و اعتماد به نفس خود را حفظ کنید. اگر هشدارهایتان نتیجه‌بخش نبود، می‌توانید به امکان‌های دیگر چون شکایت رسمی فکر کنید.
نمونه دادخواست انتشار عکس و فیلم دیگران
نام ونام خانوادگی:……………………….. فرزند:…………………. کد ملی :…………………………. متولد :……………………………… شماره شناسنامه :…………………………………….. آدرس : ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….. مشتکی عنه :…………………. فرزند:……………….. کد ملی :…………………………… متولد :…………………………… شماره شناسنامه :…………………………………………. آدرس :…………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………….. وکیل شاکی:…………………. فرزند:…………………….. کد ملی :……………………….. متولد : ………………………….. شماره شناسنامه :…………………………………………. آدرس :…………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………. محل وقوع جرم :………………………………………………………………………………… تاریخ وقوع جرم :………………………………………. ریاست محترم دادسرای جرایم رایانه ای سلام علیکم احتراما” به وکالت از آقای / خانم ……………………………… به استحضار می رساند : مشتکی عنه به منظور دستیابی به عکسها و فیلمهای خصوصی موکل اقدام به سرقت گوشی موبایل ایشان نموده و متعاقباً با ارسال پیامک و تهدید به منتشر کردن آن در فضای مجازی و سایتهای اینترنتی نموده است. لذا تقاضای تعقیب کیفری و مجازات نامبرده تقاضا میگردد. مدارک و مستندات به پیوست تقدیم شده است.
