یکی از جرائمی که در شرع و قانون تحت عنوان جرم علیه امنیت و آسایش عمومی نام برده می شود جرم محاربه است. جرم محاربه چیست؟
به موجب ماده 279 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 جرم محاربه عبارت است از استفاده از اسلحه با قصد کشتن، سرقت مال، وارد شدن به حریم ناموس و یا ترساندن مردم به طوری که امنیت جامعه را از بین ببرد و محارب کسی است که این اعمال را انجام دهد.
جرم محاربه زمانی محقق خواهد شد که این اعمال جنبه عمومی داشته باشد و شخص توانایی سلب امنیت را دارا باشد. اگر کسی با نیت شخصی یک یا چند نفر را هدف قرار دهد و با آنها درگیری شخصی داشته باشد و این اعمال را فقط نسبت به آنها انجام دهد و عمل او عمومیت نداشته باشد این عمل به موجب قانون، محاربه نخواهد بود.
همینطور اگر کسی به صورت عمومی دیگران را هدف قرار دهد اما به دلیل ناتوانی که دارد موجب برهم زدن امنیت در جامعه نشود این شخص قانونا نمی تواند محارب باشد.
شرایط تحقق جرم محاربه چیست؟
برای تحقق جرم محاربه وجود شرایطی از جمله همراه داشتن سلاح و استفاده از آن، داشتن قصد برای انجام اعمالی نظیر کشتن افراد، سرقت مال افراد، هتک حیثیت ناموس افراد و ترساندن آنها و برهم زدن امنیت عمومی جامعه لازم است.
باید بدانیم که جرم محاربه باید عمومیت داشته باشد(یعنی موجب ترس برای عموم و اکثرمردم شود نه تنهاشخص خاصی) و شخصی که دست به اسلحه برده باید توانایی برهم زدن امنیت جامعه را نیز داشته باشد.
اگر افرادی برای مقابله با اشخاص محارب از اسلحه استفاده کنند آنها محارب نخواهند بود. اگر افرادی در مسیر راه‌ها از اسلحه استفاده کنند و امنیت جاده و مردم را از بین ببرند نیز تحت عنوان محارب دارای مجازات خواهند بود.
منظور قانونگذار از سلاح چه می باشد؟
یکی از شرایط تحقق جرم محاربه استفاده از سلاح است؛ سلاح اعم از سلاح سرد و گرم است و شامل مواردی مانند هفت تیر، مسلسل و هر سلاح اتوماتیک دیگر تحت عنوان سلاح گرم می باشد و مواردی مانند چاقو، قمه، کارد تحت عنوان سلاح سرد قرار دارد و اگر کسی با در دست داشتن این ابزار موجب برهم زدن امنیت عمومی گردد، قطعا تحت عنوان محارب دارای مجازات حد خواهد بود.
اما ابزاری چون تازیانه، سنگ، عصاو یا قفل فرمان که عرفا نمی توان عنوان سلاح را بر آنها بار کرد، آیا اگر کسی از آنها استفاده نماید تحت عنوان محارب قابل مجازات است؟ به نظر می رسد در پاسخ به این سوال باید گفته شود که باتوجه به اینکه عرفا عنوان سلاح بر این موارد بار نمی شود در چنین شرایطی باید تحت عناوین مجرمانه دیگری این اشخاص مجازات شوند.
بیشتر بخوانید : +20 اقدام وکیل کیفری در دفاع از متهم
مجازات جرم محاربه چیست؟
حکم محاربه در ماده 282 قانون مجازات اسلامی بیان شده است. محاربه یکی از جرائمی است که مجازات آن از نوع مجازات حدی است. یعنی نوع، میزان و کیفیت آن در شرع مقدس اسلام مشخص شده است و قانونگذار نیز بر همان مبنا به جرم انگاری آن پرداخته است.
به موجب این ماده حد محاربه می تواند یکی از چهار مجازات اعدام، به صلیب کشیدن، قطع دست راست و پای چپ یا تبعید باشد.البته باید گفت که قاضی دادگاه در انتخاب این چهار مجازات مختار است و در کشور ما عموما به مجازات اعدام حکم داده می شود.
جرم محاربه مطلق است یا مقید؟
به موجب ماده 279 قانون مجازات اسلامی که بیان می دارد: «به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد»، به نظر می رسد جرم محاربه یک جرم مقید باشد و نیازمند برهم خوردن نظم و امنیت جامعه می باشد و صرف استفاده از سلاح این جرم را محقق نخواهد ساخت.
شرایط سقوط حد محاربه با توبه محارب امکان پذیراست؟
به موجب ماده 114 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 اگر محارب قبل از اثبات جرم توبه کند حد محاربه ساقط نخواهد شد؛
اما اگر جرم محاربه با اقرار محارب ثابت گردد و توبه محارب چه بعد از اثبات جرم و چه قبل از اثبات جرم باشد قاضی پرونده می تواند عفو او را از طریق رئیس قوه قضائیه از رهبر تقاضا نماید.
در غیر شرایط مزبور اگر محارب قبل از دستگیر شدنش توبه کند حد محاربه ساقط خواهد شد اما اگر بعد از دستگیری توبه کند از موارد سقوط حد نخواهد بود.
راه های اثبات جرم محاربه چیست؟
جرم محاربه با یک بار اقرار محاربی که عاقل و بالغ و قاصد و مختار است، قابل اثبات خواهد بود. علاوه بر اقرار، ادله دیگری که برای اثبات این جرم وجود دارد شهادت دو مرد خواهد بود.
دلیل دیگری که موجب اثبات محاربه خواهد شد، علم قاضی است که باتوجه به گزارش ضابطان، اظهارات مطلعین، تحقیقات محلی، فیلم دوربین مداربسته و امارات و قرائن دیگر قابل اثبات خواهد بود.
تفاوت محاربه با بغی و افساد فی الارض در چیست؟
محارب به کسی اطلاق می شود که با در دست داشتن سلاح و استفاده از آن به قصد جان، مال و ناموس مردم و یا برای ترساندن آنها موجب برهم زدن امنیت عمومی جامعه گردد؛
اما باغی به کسی گفته می شود که در مقابل اساس نظام جمهوری اسلامی ایران به نحو مسلحانه قیام کند؛
و مفسد فی الارض کسی است که به نحو وسیع مرتکب جرائمی علیه جان افراد، امنیت کشور، برهم زدن نظم اقتصادی، پخش مواد سمی و میکروبی و ایجاد مراکز فساد و فحشا به طوری که موجب برهم زدن امنیت عمومی، ورود خسارت به جان و مال افراد و موجب اشاعه فحشا گردد اطلاق می شود.
