دلایل و مراحل طلاق به درخواست زوجه

طلاق از طرف زن منظور دلایلی هست که زوجه می‌تواند درخواست طلاق به دادگاه بدهد.

یکی از راه‌هایی که زیاد شنیده می‌شود این هست که مهریه‌ام را می‌بخشم تا طلاق بگیرم مثل سوال ذیل که در بخش مشاوره حقوقی آنلاین رایگان مطرح شده است:

من یک سال و چهارماهه که توی عقدم و میخوام طلاق بگیرم، مهریه‌ام ببخشم، چیکار باید بکنم؟

در ادامه به بررسی این سوال و سوالاتی از این دست خواهیم پرداخت.

---

---

انواع طلاق

عقد نکاح نظیر هر عقد دیگری پایانی دارد که شکل غالب آن طلاق است.

این پایان می‌تواند شامل یکی از این موارد باشد:

1. گاه به اراده طرفین (طلاق توافقی)
2. گاه به اراده یکی از زوجین (طلاق از جانب مرد یا به درخواست زن)
3. گاه خارج از اراده آن‌ها مثل فوت یکی از طرفین (انفساخ)

گرچه غیر از طلاق که مخصوص عقد نکاح دائم است، طریق دیگری مثل فسخ نکاح در صورت جمع شرایط قانونی (رجوع شود به عیوب موجب فسخ در نکاح) وجود دارد، اما آنچه در این نوشتار به بررسی آن خواهیم پرداخت، طلاق از طرف زن ، شرایط و مراحل آن خواهد بود.

“مرد می‌تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون، با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید”.

ماده 1133 قانون مدنی

بر اساس زمینه فقهی و پیشینه تاریخی، حق طلاق با مرد است و طلاق به اراده شوهر واقع می‌شود؛ اما، مقصود این نیست که زن هرگز نمی‌تواند درخواست طلاق کند یا رآی دادگاه هیچ اثری در وقوع آن ندارد.

زن حق دارد که با شرایط معین، اجبار مرد را به طلاق بخواهد و دادگاه نیز در صورت طی مراحل و تشریفات قانونی در چنین موردی، حکم به طلاق می‌دهد.

لازم به یادآوری است در همه موارد، چه طلاق از جانب شوهر باشد و چه به درخواست زن، مرد باید صیغه طلاق را بگوید و آن را واقع سازد.

در مواردی که زن درخواست طلاق دارد، دادگاه شوهر را اجبار به طلاق می‌کند و زوجه نمی‌تواند به صورت مستقیم نکاح را منحل سازد.

منتها اگر شوهر، به اختیار، حکم را اجرا نکند، دادگاه که مطابق اصول کلی، نماینده قانونی شخص ممتنع (امتناع کننده یعنی شوهر) است، از طرف زوج، زن را طلاق می‌دهد.

شرایط طلاق از طرف زن

منظور از موجبات طلاق یا اسباب طلاق، چیزهایی است که مجوز طلاق به شمار آمده و به استناد آن‌ها می‌توان اقدام به طلاق کرد.

این اسباب، بعضاً به صورت مکرر در قانون مدنی، قانون حمایت از خانواده و بندهای دوازده گانه سند عقد نکاح ذکر شده است.

موجبات طلاق از طرف زن در قانون مدنی

در ادامه به بررسی 4 روشی که زوجه می‌تواند درخواست طلاق نماید بررسی نموده‌ایم.

1- ناتوانی شوهر در پرداخت نفقه زن

استنکاف (خودداری) یا عجز (ناتوانی) شوهر از پرداخت نفقه یکی از مواردی است که زن می‌تواند مستند به عدم اجرای حکم دادگاه مبنی بر الزام شوهر به دادن نفقه، درخواست طلاق نماید.

در این مورد زن می‌تواند برای طلاق به دادگاه مراجعه کرده و حاکم شوهر وی را اجبار به طلاق می‌نماید.

استناد زن به عدم پرداخت نفقه از جانب شوهر، باید مبتنی بر حکم دادگاه باشد. بدین صورت که زوجه به طرفیت شوهر خود، دعوای الزام به پرداخت نفقه را نزد محکمه مطرح می‌نماید.

دادگاه، پس از رسیدگی، میزان نفقه‌ای را که باید به زن تعلق بگیرد ، مشخص می‌کند.

زوج، پس از دریافت حکم دادگاه، ملزم به اجرای آن بوده و چنانچه پس از صدور اجراییه علیه وی، رأی را اجرا نکند، زن می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق نماید.

اگر زوج، حکم دادگاه را که همان اجبار به طلاق زوجه است، اجرا نکند و زن را طلاق ندهد، قاضی دادگاه، به جای شوهر، اقدام به طلاق و امضای سند آن خواهد کرد.

پس، الزام زوج به انفاق از طریق حکم قضایی و عدم اجرای حکم نفقه، طریقه احراز ناتوانی شوهر در پرداخت نفقه و مجوز طلاق زوجه خواهد بود.

---

سوال: نفقه‌ای که عدم پرداخت آن از جانب شوهر، مجوز طلاق زوجه است، فقط نفقه آینده است یا نفقه گذشته را نیز دربرمی گیرد؟

پاسخ: طبق رأی وحدت رویه شعبه سه و چهار دیوان عالی کشور، فقط خودداری از پرداخت نفقه آینده علت طلاق است و قانون ناظر به این نفقه است و نفقه گذشته را در بر نمی‌گیرد.

این امر هیچگونه منافاتی با مطالبه نفقه معوقه (پرداخت نشده در گذشته) زوجه ندارد و وی می‌تواند به هنگام طلاق، نفقه گذشته را نیز مطالبه کند، اما نفقه‌ای که عدم پرداخت آن مجوز طلاق زوجه است، ناظر به آینده بوده و عدم پرداخت زوج برای گذران زندگیِ زوجه مدنظر است.

---

پس: اگر شوهر از دادن نفقه گذشته امتناع کند ولی حاضر به دادن نفقه آینده باشد، مانعی برای زندگی زناشویی وجود ندارد و مستند طلاق از طرف زن نخواهد بود، هرچند، نفقه معوقه، دِین و بدهی است که همسر مطابق با قواعد عمومی قراردادها باید آن را بپردازد.

2- عسر و حرج

در صورتی که برای دادگاه ثابت شود که ادامه زندگی و دوام زوجیت، موجب عسر و حرج (مشقت شدید و سختی بیش از حد که عادتاً قابل تحمل نباشد) است، دادگاه می‌تواند به درخواست زوجه، زوج را اجبار به طلاق نماید.

در صورتی که اجبار وی ممکن نباشد، به منظور جلوگیری از ضرر و زیان به زوجه، قاضی به عنوان نماینده زوج، زن را مطلقه می‌کند.

تشخیص عسر و حرج با قاضی است.

تبصره الحاقی به ماده 1130 قانون مدنی، مصادیق عسر و حرج را به شرح زیر به رسمیت شناخته است:

1. ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی (پشت سر هم و مداوم) و یا نه ماه متناوب، در مدت یک سال بدون هیچگونه عذر موجه
2. اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلاء او به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد کرده یا خود داری شوهر و عدم امکان اجبار او به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم است.
   • چنانچه زوج، اعتیاد خود را ترک کرده و مجدد به مصرف موارد روی بیاورد، طلاق از طرف زن انجام خواهد شد.
3. محکومیت قطعی زوج به حبس 5 سال یا بیشتر
4. ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفا با توجه به وضعیت زوجه، قابل تحمل نباشد.
5. ابتلاء زوج به بیماری‌های صعب العلاج (غیرقابل درمان یا متضمن عملیات درمانی دشوار) روانی یا جسمی یا ساری (سرایت کننده به نحوی که دیگری نیز بدان مبتلا شود) که زندگی مشترک را مختل نماید.

نکته: مواردی که در بالا به عنوان مصادیق عسر و حرج از آن نام برده شد، مانع از آن نیست دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن را احراز می‌نماید، حکم طلاق صادر نماید.

به عبارت دیگر، موارد ذکر شده، مصادیق غالب از عسر و حرج می‌باشد و محدود به همین مصادیق نیست، بلکه دادگاه می‌تواند با توجه به شرایط زوجه، عسر و حرج وی را احراز کند؛ هرچند مصداق آن در موارد پنجگانه فوق نگنجد.

3-غیبت شوهر بیش از چهار سال (غایب مفقودالاثر)

برابر قانون مدنی، هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد زن او می‌تواند تقاضای طلاق کند.

در این مورد دادگاه‌ها زمانی می‌توانند حکم طلاق را صادر کنند که پس از دریافت درخواست طلاق از طرف زن، زوجه در یکی از روزنامه‌های محل و یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار تهران، سه دفعه متوالی (پشت سر هم) هرکدام به فاصله یک ماه، آگهی کند و اشخاصی را که ممکن است از غایب خبری داشته باشند دعوت نماید تا به دادگاه اطلاع دهند.

هرگاه یک سال از تاریخ نشر اولین آگهی بگذرد و خبری از وی یا زنده بودن او نرسد، دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند.

پس: قبل از گذشتن لااقل پنج سال از تاریخِ آخرین خبرِ غایب، دادگاه نمی‌تواند حکم طلاق به علت غیبت شوهر صادر کند.

از نظر تشریفات رسیدگی در این حال، زن به عنوان «خواهان» موظف است نشانی دقیق خوانده را در دادخواست تعیین و اعلام کند.

اما در فرض فوق و عدم اطلاع زوجه از نشانی زوج، وی دادخواست طلاق را به طرفیت خوانده (مجهول‌المکان) تقدیم می‌کند.

یعنی در برگ دادخواست در ستون خوانده عبارت «مجهول المکان» را قید و تقاضای ابلاغ وقت دادرسی از طریق انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار را می‌کند. (ماده ۷۳ قانون آیین دادرسی مدنی) که رسیدگی به این دادخواست رسیدگی غیابی (بدون حضور خوانده در صورتی که به خوانده ابلاغ واقعی نشده باشد) و رأی صادره رأی غیابی محسوب می‌شود.

نکته: با توجه به طولانی بودن بازه زمانی گفته شده در قانون، مورد اخیر، خود می‌تواند از مصادیق عسر و حرج به تشخیص دادگاه شمرده شده و مبنای طلاق زن قرار گیرد.

4- شروط دوازده گانه ضمن عقد برای طلاق از طرف زن

شروط دوازده گانه ضمن عقد که در صورت تحقق یکی از آن‌ها، زن می‌تواند درخواست طلاق نماید:

1. اگر مرد به مدت شش ماه نفقه زن را پرداخت نکند.
2. اگر زن بتواند سوء رفتار مرد را اثبات کند.(ضرب و شتم،توهین و…)
3. اگر مرد بیماری خطرناکی که قابل درمان نباشد داشته باشد.
4. اگر مرد دیوانه باشد و امکان فسخ وجود نداشته باشد.
5. مرد به کاری اشتغال داشته باشد که مخالف آبروی زن باشد.
6. محکوم شدن مرد به مجازات 5 سال حبس و یا بیشتر.
7. اعتیاد به مواد مخدر و یا مشروبات الکلی که به زندگی آسیب وارد شود.
8. غیبت و ترک زندگی از طرف مرد به مدت شش ماه پشت هم.
9. محکومیت مرد به هر جرم و مجازات‌های تعزیری و حدی.
10. بچه دار نشدن مرد بعد از گذشت پنج سال.
11. مفقود الاثر شدن مرد بعد از شش ماه از مراجعه زن به دادگاه.
12. ازدواج مجدد مرد بدون اجازه همسر خود.

---

مدت اعتبار حکم طلاق

مدت اعتبار حکم طلاق، شش ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجام خواهی است.

هرگاه حکم طلاق از سوی زوجه به دفتر رسمی ازدواج و طلاق تسلیم شود، در صورتی که زوج ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ مراتب در دفترخانه حاضر نشود، سردفتر به زوجین ابلاغ می‌کند برای اجرای صیغه طلاق و ثبت آن در دفترخانه حاضر شوند.

در صورت عدم حضور زوج و عدم اعلام عذر از سوی وی یا امتناع او از اجرای صیغه، صیغه طلاق جاری و ثبت می‌شود و مراتب به زوج ابلاغ می‌گردد.

در صورت اعلام عذر از سوی زوج، یک نوبت دیگر به ترتیب مذکور از طرفین دعوت به عمل می‌آید.

دادگاه صادرکننده حکم طلاق باید در رأی صادرشده به نمایندگی سردفتر در اجرای صیغه طلاق در صورت امتناع زوج، تصریح کند.

 مدارک لازم برای طلاق از طرف زن

1. اصل سند ازدواج
2. اصل شناسنامه زن
3. کپی کارت ملی زن

در صورت نبود اصل سند ازدواج باید رونوشت آن را از دفترخانه محل انعقاد عقد نکاح دریافت کنید.

چگونگی طرح دعوای طلاق از طرف زن

درصورتی که زوجه قصد طلاق داشته باشد باید به همراه مدارک (سند ازدواج، کارت ملی و شناسنامه) به دفتر خدمات الکترونیک قضائی مراجعه و دادخواست طلاق از طرف زن را ثبت نماید.

بر اساس ماده ۱۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ زوجه می‌تواند هم به دادگاه خانواده محل خود و هم به دادگاه خانواده محل اقامت شوهرش مراجعه نماید.

در مرحله اول پس از ثبت دادخواست طلاق از طرف زن و تعیین شعبه دادگاه زوجین را به داوری ارجاع می‌نماید.

وظیفه داوران سعی در صلح و سازش زوجین است چنانچه داوران موفق به ایجاد صلح و سازش نگردند گزارش داوری خود را به دادگاه ارسال می‌کنند.

در نهایت دادگاه با توجه به مدارک و ادله زوجه وگزارش داوران اقدام به صدور رأی می‌نماید.

رأی دادگاه بدوی به ضرر هر یک از طرفین باشد می‌تواند در مهلت ۲۰ روز تجدید نظر خواهی نماید.

در صورت تجدید نظر خواهی پرونده به دادگاه تجدید نظر استان ارسال می‌گردد که ممکن است رأی دادگاه بدوی نقض یا تأیید گردد.

مرحله بعدی مرحله فرجام خواهی است که در صورت اعتراض هر یک از طرفین پرونده به دیوان عالی کشور ارسال می‌گردد.

در این مرحله چنانچه رأی تأیید شود رأی قطعی و لازم الاجرا خواهد بود و اگر نقض نشود پرونده برای رسیدگی مجدد به دادگاه تجدید نظر اعاده می‌گردد.

یادآوری!

مشاوره تلفنی تخصصی با وکیل خانواده

 

این مطلب چطور بود؟
[kkstarratings]