مهریه یا صداق مالی است که در زمان انعقاد عقد نکاح بین طرفین توافق میشود و از جمله حقوق قانونی زنان هنگام ازدواج میباشد. مهریه بر عهدهی زوج است که نحوه ی پرداخت آن ممکن است عندالمطالبه یا عندالاستطاعه باشد اما در مواردی پیش میآید که وظیفهی پرداخت مهریه به برعهدهی پدرشوهر خواهد بود. ما در این مقاله قصد داریم شرایط مطالبه قانونی مهریه از پدرشوهر را مطرح کنیم.
امکان گرفتن مهریه از پدرشوهر
پس از برقراری رابطه زوجیت میان زن و مرد و وقوع عقد نکاح مطابق قانون یکسری حقوق و تکالیف به عهده زوجین قرار می گیرد که مهریه زوجه یکی از حقوق زن و تکالیف مرد محسوب می شود. بنابراین پرداخت مهریه از جمله مسئولیتها و تکالیف مرد است و فقط زوج مکلف به پرداخت مهریه می باشد و زوجه ، مهریه خود را صرفاً باید از همسر خود مطالبه کند و نه شخص دیگری.
برخی گمان می کنند چنانچه شوهر حاضر به پرداخت مهریه نشود و یا قادر به پرداخت و تادیه مهریه نباشد، میتوان مهریه را از پدر شوهر مطالبه نمود؛ در حالی که پدرشوهر هیچ وظیفه ای در قبال پرداخت مهریه عروس خود ندارد مگر در شرایطی خاص که در ادامه به آن اشاره خواهد شد.
مبنی بر اینکه آیا گرفتن مهریه از مادر شوهر و پدر شوهر امکان پذیر است یا خیر؟ باید گفت، بله، در شرایط بخصوصی، قانون گذار، امکان دریافت مهریه از والدین همسر را پیش بینی کرده است و آن امکان، ناظر به زمانی است که یکی از آن ها یا هردوی والدین همسر، پرداخت مهریه زن را ضمن عقد نکاح، تعهد کرده باشند. به بیانی بیشتر در حالت معمولی پدر شوهر دارای مسئولیت حقوقی در مقابل پرداخت مهریهی همسر پسرش نمی باشد اما یکی از شرایط گرفتن مهریه از پدر شوهر آن است که او در عقدنامه ذکر کرده باشد که پرداخت مهریه از جانب پسرش را ضمانت میکند و مسئولیت آن را برعهده میگیرد.
بیشتر بخوانید : وصول مهریه از دوایر اجرای ثبت
شرایط دریافت مهریه از پدر شوهر
همانطور که در بالا اشاره کردیم ، در شرایط بخصوصی، امکان گرفتن مهریه از پدر شوهر وجود دارد که این امر، منوط بر وجود شرایط زیر میباشد:
- اولین و مهم ترین شرط از شرایط دریافت مهریه از پدر شوهر، این است که مسئولیت پرداخت مهریه را تعهد کرده باشد. نکته قابل توجه این است که پدر شوهر حتما باید از این شرط عقدنامه آگاه باشد و قانونا ضامن پرداخت مهریه عروس خود شود و زن تنها در این شرایط میتواند در صورت عدم پرداخت مهریه توسط شوهر،مهریه را از پدرشوهر خود نیز مطالبه کند.
- دومین شرط، این است که در صورت عندالاستطاعه بودن مهریه تعهد شده از جانب پدر شوهر، توان مالی کافی برای پرداخت مهریه را داشته باشد.
- از دیگر شروط مهم در این خصوص این است که زن، اهلیت لازم (عقل، بلوغ و رشد) و همچنین، مدارک کافی، نظیر سند نکاحیه، مدارک هویتی، حساب کاربری سامانه را برای طی کردن مراحل قانونی مطالبه مهریه داشته باشد و بتواند، هزینه دادرسی لازم برای این امر را بپردازد و یا در صورت اعسار از پرداخت، بتواند، اعسار خود را ثابت نماید.
مراحل قانونی مطالبه مهریه از پدرشوهر
نخستین راه : اقدام از طریق دفترخانه
روند قانونی نحوه گرفتن مهریه از پدر شوهر از طریق دفترخانه، به ترتیب و مطابق مراحل زیر است:
در ابتدا زوجه باید با در دست داشتن مدارک هویتی خود و همچنین سند رسمی عقد دائم یا موقت به دفترخانه محل انعقاد عقد یا دفترخانه کفیل و جایگزین جاری کننده عقد مراجعه نماید و اقدام به پر کردن فرم وصول مهریه از طریق اجرای ثبت نماید تا دفترخانه، درخواست زن را به واحد اجرائیات، ارسال کرده و اجرائیات، از راهور، ثبت، مخابرات و بانک ها و شرکت سمات یا شرکت توسعه سپرده گذاری مرکزی، استعلامات لازم را به عمل آورد.
در نتیجه حاصل از استعلامات چهارگانه در صورتی که مسئول پرداخت مهریه، مال با سند رسمی داشته باشد، آن مال به نفع مهریه زن توقیف شده و پس از طی کردن روند مزایده زن موفق شده تا مهریه را وصول نماید. در صورتی که نتیجه اسعلامات به این نحو باشد که اموال شخص مسئول پرداخت مهریه کفاف دیونش را ندهد، زن برای دریافت مهریه باید از طریق دادگاه اقدام نماید.
نکته دیگری که باید متذکر شد این است که در صورتی که سند رسمی ازدواج چه در عقد دائم چه در عقد موقت وجود نداشته باشد از این شیوه امکان مطالبه مهریه وجود ندارد و زن باید از طریق دادگاه اقدام نماید.
دومین راه: اقدام از طریق دادگاه
در این شیوه زوجه ابتدا باید در سامانه ثنا حساب کاربری ایجاد کند و احراز هویت شود و سپس با در دست داشتن مدارک هویتی خود و سند ازدواج و استعلام اجرائیات به علاوه دادخواست تنظیمی درخصوص مطالبه مهریه از پدرشوهر به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برود و نسبت به ثبت دادخواست خود اقدام نماید.
پس از ثبت و ارسال دادخواست به دادگاه و رسیدگی به پرونده، در صورت محکومیت پدر شوهر بر پرداخت مهریه، از آن جهت که مسئولیت پرداخت را برعهده گرفته بودند، او باید، نسبت به پرداخت مهریه زن، اقدام کنند و در صورت عدم توان مالی کافی بر پرداخت یکجا، با ثبت دادخواست اعسار و پس از تقسیط مهریه، به صورت اقساطی و در مهلت های مقرر، مهر عروس خود را بدهند.
آیا گرفتن مهریه از پدرشوهر منوط به طلاق است؟
نکته حقوقی مهم در خصوص گرفتن مهریه، به طور کلی، این است که دریافت مهریه، منوط به جدایی و طلاق زوجین نیست و از آنجا که زن، به محض وقوع عقد نکاح، مالک مهریه می شود و حق هرگونه تصرفی را در آن دارد، می تواند، هر زمان که خواست، آن را مطالبه کند و مسئول پرداخت مهریه، اعم از اینکه زوج باشد یا والدین او یا هر شخص دیگری، موظف به پرداخت آن، به زن هستند؛ مگر اینکه، شیوه پرداخت مهریه، عندالاستطاعه باشد که در این صورت، صرفا در صورت توان مالی مسئول پرداخت، مهریه زن، پرداخت خواهد شد.
آیا گرفتن مهریه از پدرشوهر بعد از فوت همسر امکان پذیر است؟
همانطور که در بندهای قبل بیان کردیم شرط دریافت مهریه از پدرشوهر تنها در صورت وجود تعهد وی مبنی بر پرداخت مهریه است بنابراین، گرفتن مهریه از پدر شوهر، بعد از فوت همسر، تنها در صوتی ممکن است که آن ها، به عنوان مسئول پرداخت مهریه، این امر را تعهد نموده باشند.
بنابراین در صورتی که پدرشوهر پرداخت مهریه را تعهد نکرده باشد در مقابل زوجه پسر خود هیچ مسئولیتی نسبت به پرداخت ندارد حتی اگر اموال پسر یعنی زوج کفاف پرداخت مهریه را ندهد. بنابراین در جایی که پدرشوهر پرداخت مهریه را تعهد نکرده است زوجه بعد از فوت همسر می تواند نسبت به ارث باقی مانده از همسر خود برای دریافت مهریه اقدام نماید و از آنجایی که مهریه زن دین ممتاز محسوب میشود ابتدا باید مهریه زن پرداخت شود و بعد اگر چیزی باقی ماند میان وراث تقسیم میگردد.
در آخر نکته ای که باید به آن اشاره کنیم این است که آیا صرفا پدرشوهر میتواند مهریه را تعهد کند و امکان دادن تعهد برای مادرشوهر مبنی بر پرداخت مهریه وجود دارد یا خیر؟ در این خصوص باید گفت هیچ فرقی بین پدرشوهر و مادرشوهر وجود ندارد تنها شرط پرداخت توسط هر یک از آن ها این است که پرداخت مهریه را صرفا در سند عقد تعهد کرده باشد.
ما در این مقاله از تعهد پدرشوهر بیشتر صحبت کردیم و دلیل آن صرفا بر مبنای آداب و رسوم و فرهنگ حاکم بر کشور بود که اغلب موارد پدر زوجه تعهد میکند.