سوالی حقوقی درباره نفقه زن در بخش مشاوره حقوقی آنلاین رایگان پرسیده شده است:
شوهرم درخواست طلاق داده اما من نمی‌خواهم جدا شوم. قاضی در جلسه اول از میزان نفقه پرسید و من چیزی نگفتم. ارجاع داد به کارشناس . سوال من این هست که کارشناس چگونه مقدار را مشخص می‌کند.
فهرست مطالب:
2- نفقه اقارب
3- نفقه چیست؟
نفقه چیست؟
تامین نفقه به معنای تأمین نیازمندی‌های اولیه و ضروری زندگی است.
«نفقه عبارت است از: همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل: مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج، به واسطه نقصان یا مرض».
ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی
باید توجه داشت که قانون‌گذار در تعریف از واژه «متعارف» استفاده کرده است.
یعنی نیازهای متعارف زنی که در خانواده ثروتمند زندگی کرده، با نیازهای زنی که در یک خانواده معمولی یا روستایی زندگی کرده است، تفاوت دارد.
مقدار نفقه باید با وضعیت اجتماعی زن متناسب باشد.
همچنین، شرط احتیاج زوجه به نفقه در پرداخت به او وجود ندارد. یعنی حتی اگر زن بی‌نیاز و متمول ( توانگر، ثروتمند ) هم باشد، باز به او تعلق می‌گیرد.
نفقه زن در عقد ازدواج موقت
در ازدواج موقت، نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد. مگر اینکه در ازدواج موقت درشرط عقد باشد. در این صورت، حق قانونی و شرعی زن محسوب می‌شود.
در عقد انقطاع، زن حق نفقه ندارد؛ مگر اينکه شرط شده باشد يا آنکه عقد، مبني بر آن جاري شده باشد.
ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی
ترک منزل و پرداخت نفقه
زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند، سکنی نماید؛ مگر آنکه اختیار تعیین منزل، به زن داده شده باشد.
ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی
شوهر باید منزل مستقلی برای زن تهیه کند که متناسب با شأن او (زن) باشد.
با وجود تهیه منزل متعارف و متناسب با شأن زن، اگر زندگی در آنجا موجب ضرر و زیان بدنی (آزار و اذیت) یا شرافتی زن باشد، خروج او از منزل موجب «نشوز» و «عدم اطاعت» زن نمی‌شود.
نشوز اصطلاحی در فقه و حقوق اسلامی به معنی تمکین نکردن، نافرمانی و عدم ایفاء وظایف زناشویی از سوی یکی از زوجین است.
در این صورت، نفقه تا زمان برطرف شدن مشکل (موجبات ضرر و زیان زن) به وی تعلق خواهد گرفت.
مطابق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی:
اگر بودن با شوهر در یک منزل، متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می‌تواند مسکن علی‌حده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور، محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است، نفقه برعهده شوهر خواهد بود.
نفقه دوران عقد
در اینجا سؤالی مطرح است با این عنوان که :
«آیا مرد باید از زمان جاری شدن خطبه عقد، نفقه پرداخت کند یا از زمان آغاز زندگی مشترک؟».
مطابق قانون، از لحظه جاری شدن عقد، رابطه زوجیّت بین مرد و زن برقرار می‌شود و به موجب رابطه، زن حق دریافت نفقه بر شوهرش دارد. اما از زمان جاری شدن عقد تا زمان تمکین خاص زن (رابطه زناشویی)، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد. اما از زمانی که زن برای ازدواج و شروع زندگی اعلام آمادگی کند، حق دریافت نفقه برای او محفوظ است.
همچنین، به زنی که حضور در خانه شوهر و آغاز زندگی مشترک و زناشویی را منوط به پرداخت مهریه کرده باشد، نفقه تعلق می‌گیرد.
درباره دوران عقد و شرایط و قوانین آن در مطلب نفقه در دوران عقد بخوانید.
زن می‌تواند تا مهریه به او تسلیم نشده، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد، امتناع کند. مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی
در طلاق رجعی (طلاقی که مرد می‌تواند در مدت عده، به زن رجوع کند) مرد باید در زمان عده (سه ماه و ۱۰ روز پس از ثبت طلاق) به همسرش نفقه بپردازد.
اما در صورت صدور حکم طلاق به دلیل عدم تمکین و عدم اطاعت زن، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد.
در طلاق بائن (طلاقی که در آن، مرد نمی‌تواند به زن رجوع کند) و در فسخ نکاح نیز نفقه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد.
چه زمانی نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد؟
در قانون مواردی پیش‌بینی شده که باعث سقوط نفقه می‌شود؛ یعنی زن، حق مطالبه و دریافت نفقه از شوهرش را ندارد.
مطابق قانون، نفقه به زن ناشزه تعلق نمی‌گیرد.
ناشزه به زنی می‌گویند که حقوق شرعی و قانونی همسرش را ادا نمی‌کند و از او تمکین عام (سکونت در منزل شوهر و ادای وظایف همسری) و تمکین خاص ندارد.
هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، مستحق نفقه نخواهد بود.
مادة ۱۱۰۸ قانون مدنی
بنابراین، عدم تمکین و عدم انجام وظایف زوجیت، حق دریافت نفقه را از بین می‌برد و باعث سقوط آن می‌شود.
شکایت بابت عدم پرداخت نفقه
هر کس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد، یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه امتناع نماید، دادگاه او را از سه ماه و یك روز تا پنج ماه حبس محكوم می‌نماید.
ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی
بنابراین، عدم پرداخت توسط شوهر، جرم است و زن می‌تواند آن را به دو صورت حقوقی و کیفری از طریق محاکم قضایی مطالبه و دریافت کند.
شرایط و مراحل شکایت مطالبه نفقه
مطابق قانون، از زمانی که زن برای ازدواج و شروع زندگی اعلام آمادگی کند، حق دریافت نفقه برای او محفوظ است.
اما در صورت عدم پرداخت از سوی مرد در این شرایط، زن می‌تواند با مراجعه به نزدیک‌ترین مجتمع قضایی محل سکونت خود یا شوهرش، با انجام مراحل اداری و قضایی و ارائه شهود به دادگاه، درخواست پرداخت نفقه معوقه نموده یا برای به مجازات رساندن شوهر، علیه او شکایت کیفری طرح کند.
شکایت کیفری مطالبه نفقه
زن می‌تواند برای شکایت کیفری از عدم پرداخت نفقه، به دادسرای محل وقوع جرم (محل زندگی خود یا محل زندگی شوهر) مراجعه کند و شکایت خود را شفاها مطرح نموده و یا در یک برگ عادی نوشته و تقدیم دادسرا کند.
برای انجام مراحل قانونی شکایت، زن باید عدم پرداخت از سوی شوهرش و نیز، زوجیت خود را در دادگاه ثابت کند.
زن می‌تواند عدم پرداخت را با شهادت شهود در دادگاه، اثبات کند. برای اثبات زوجیت، عقدنامه یا همان سند نکاحیه خود را به دادگاه ارائه کند.
با اثبات این دو مسئله از سوی زن، طبق ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده، دادگاه می‌تواند میزان و چگونگی پرداخت نفقه توسط شوهر را تعیین کند.
زن می‌تواند طبق ماده ۷ قانون حمایت از خانواده، در کنار شکایت و دادخواست دریافت نفقه، برای جلوگیری از نقل و انتقال اموال شوهرش، دستور موقت بگیرد.
دادخواست حقوقی مطالبه نفقه زن
اگر زن قصد دریافت نفقه دوران گذشته را داشته باشد، با ارائه دادخواست حقوقی به دادگاه می‌تواند موضوع را پیگیری کند.
در روش حقوقی، زن پس از تهیه دو نسخه دادخواست حقوقی، درخواست خود را در آن‌ها می‌نویسد.
از آنجا که دعوای نفقه، یک دعوای مالی است، باید به نسبت مبلغ نفقه، تمبر الصاق تهیه و آن را به دادگاه خانواده تقدیم کند.
زن می‌تواند هزینه دادرسی را هم در دادخواست مطرح و مطالبه کند.
اگر زن توان پرداخت هزینه‌ی دادرسی را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار داده و در صورت اثبات عدم استطاعت در پرداخت هزینه‌ی دادرسی معاف می‌شود.
معسر کسی است که به واسطه عدم کفایت دارایی یا عدم دسترسی به مال خود قادر به تأدیه مخارج محاکمه یا دیون خود نباشد.
اِعسار به وضعیت شخص غیر تاجری گفته می‌شود که به دلیل عدم دسترسی به مال خود یا کافی نبودن دارایی، قدرت پرداخت دیون (بدهی‌ها) یا هزینه دادرسی خود را نداشته باشد.
ویکی پدیا
استطاعت مالی مرد در پرداخت نفقه زن
استطاعت مالی مرد از شرایط وجوب نفقه زوجه نیست، اما همین مسئله استطاعت مرد، جزو شرایط تحقق جرم مرد در عدم پرداخت است.
یعنی، مردی به خاطر ترک پرداخت نفقه مجازات تعزیری می‌شود که با وجود استطاعت مالی، از پرداخت زن خودداری کرده باشد.
در این امر، تشخیص این مسئله که آیا مرد در زمان ترک پرداخت نفقه، استطاعت مالی داشته یا نه، برعهده دادگاه است.
اگر مرد فقط استطاعت پرداخت بخشی از نفقه زن را داشته باشد و از پرداخت همان قسمت هم خودداری کرده باشد، مشمول ماده 642 شده و مجرم شناخته می‌شود.
سوالات متداول
مقدار نفقه بر اساس وضعیت اجتماعی زن محاسبه می شود.
از زمان جاری شدن عقد تا زمان تمکین خاص زن (رابطه زناشویی)، نفقه به او تعلق نمی‌گیرد.
همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل: مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل، تحصیل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج
6 دیدگاه
سلام
همسر من برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری قصد مهاجرت به کانادا رو داره و با توجه به اینکه در شرط ضمن عقد پذیرفته م که همسرم میتونه ادامه تحصیل بده و الان با مهاجرت ش مخالفت کردم. از من برای نفقه شکایت کرده اونم بعد از ۴ سال زندگی مشترک و یک فرزند ۲ ساله. در صورتی که همیشه همسرم رو تامین مالی میکردم حتی خیلی بیشتر از عرف جامعه ,الان من باید دوباره از اول زندگی م همه پول هایی که حق همسرم هست رو بپردازم ؟
خلاصه حالا من موندم و این همه پرونده حقوقی و یک زندگی شکست خورده.
لطفا راهنمایی م کنید چون واقعا نمیدونم چیکار باید بکنم
با سلام
نظر به بند3ماده18قانون گذرنامه،خروج زن از کشور تحت هر عنوانی جز حج تمتع مستلزم اذن شوهر است.لذا تا پیش از رضایت جنابعالی ایشان تحت هیچ عنوان مگر با اذن دادستان اذن خروج و اقامت جهت ادامه تحصیل را ندارند.از لحاظ تفسیری نیز،موافقت شما جهت ادامه تحصیل ایشان به جهت عدم ذکر عنوان(در خارج از کشور)به صورت عرفی منصرف به تحصیل درداخل کشور می باشد.از باب نفقه باید گفت،پرداخت آن متناسب با شان و جایگاه زوجه از تکالیف زوج است و به محض وقوع عقد نکاح این تکلیف مستقر می گردد.لذا چنانچه نفقه ایشان را کامل پرداخت نموده اید با ارائه مدارک و مستنداتی نظیر واریزی مبالغ به حساب ایشان،محل اسکان زندگی مشترک،شواهد و اموالی که تحت عنوان نفقه به ایشان منتقل کرده اید رفع تکلیف خود را به دادگاه اثبات نمایید.
موفق باشید.
سلام.خانم بنده در یک سند غیر رسمی که هم امضاء کرد و هم اثر انگشت زد تعهد که حتی اگر مهریه رو کامل دریافت نکرده باشه و باکره باشه و حتی نفقه هم دریافت نکنه باید تمکین خاص کنه.
این سند غیر رسمی بدون خط خوردگی است.حالا این سند نزد قاضی معتبر و لازم الاجراء هست و خانمم در هر صورت باید تمکین خاص کنه؟
با سلام
هرگونه توافق خلاف قواعد آمره،از اعتبار قانونی ساقط است.به عبارتی،پرداخت نفقه و مهریه از الزامات قانونی و بلکه شرعی است و توافق خلاف آن،وجهه قانونی ندارد.لذا همسر شما علیرغم امضا و اثر انگشت،می تواند تا پرداخت تمام مهریه،از تمکین خودداری نموده و در این دوره مستحق نفقه نیز می باشد؛مگر اینکه به میل خود،تمکین خاص نماید و از دریافت مهریه،جزئا یا کلا، صرف نظر کند.اما پرداخت نفقه قانونا و شرعا تکلیف شماست و تحت هیچ شرایطی،حتی تمول مالی زوجه،مسقط وظیفه شما نخواهد بود.
سلام
موقعی که با همسرم ازدواج کردم اون ترم 2 دانشگاه بود و بعد از اون من هزینه تحصیل رو پرداخت کردم و حتی کرایه ماشین و خوراک تا فوق دیپلم گرفت.
حالا چون ایشون فوق دبپلم گرفته نفقه اون بیشتر میشه با توجه به اینکه من خرج و مخارجشو دادم؟
مرسی
با سلام من خانمی ۴۱ساله همستم ۱۲ساله ازدواج کردم شوهرم بسیار خسیس هست و حسابگر خوب اویل ازدواج موقعیت مالی خوبی نداشت و الان که دوتا بچه داریم و پله های ترقی را طی کرده و به موقعیت خوبی رسیده به من اصلا با توجه به موقعیتش پول ماهیانه نمیده همه مسولیت زندگی هم با من هست ماهانه به من ۳تومن میده در صورتیکه در امد بالای ۷۰-۸۰میلیون داره برای چیزی که دوست داره خوب هزینه میکنه اما برای من حتی روا نمیدونه لباس بخره و تمام هزینه های خودمو باید از این سه میلیون بدم حتی برای خرید گردو در منزل ما دعوا داریم و میگه چرا باید سه کیلیو گردو بخرم اما برای رفیقاش خوب هزینه میکنه من می خواستم بدونم نفقه من چگونه محاسبه میشه باتوجه به اینکه کارخانه سنگ داره و معدن