ضرب و شتم چیست؟

در اصل عبارت ضرب و جرح صحیح می‌باشد ولی عبارت ضرب و شتم بین مردم رایج‌تر می‌باشد.

یکی از جرائم تعریف شده در قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات، جرم ضرب و شتم است.

علت بروز آن عواملی مانند فقر فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی همچنین خصوصیات فردی، محیطی، قومی و… می‌باشد که با توجه به اهمیت آن و آثار زیان‌بار ناشی از آن هم متوجه فرد و هم جامعه خواهد شد.

در مواردی نیز بیم تکرار مکرر جرم توسط مرتکب خواهد رفت، لذا سعی داریم در متن زیر به معرفی این جرم و ارکان تشکیل‌دهنده آن، مرجع رسیدگی و مجازات آن بپردازیم.

1. تعریف ضرب
2. تعریف جرح
3. دیه ضرب و جرح
4. تعریف شتم
5. روند دادرسی در جرائم مشمول ضرب و شتم
6. ادله و مستندات قابل استناد
7. مجازات جرم ضرب و جرح
8. مجازات نزاع دسته جمعی

---

تعریف “ضرب”

ضرب به صدماتی گفته می‌شود که بدون شکستگی یا خونریزی بر اعضای بدن وارد می‌شود و آثاری مانند کوفتگی، سرخی، کبودی، سیاه شدن و پیچ خوردن ایجاد می‌کند.

تعریف “جرح”

«جرح» نیز به صدماتی گفته می‌شود که به از هم گسیختگی بافت‌های بدن منتهی شود.

جرح اغلب با خونریزی همراه است، مانند خراشیدگی یا پارگی پوست یا شکستن استخوان و نقص یا قطع عضو.

دیه ضرب و جرح

در قانون، برای هریک از این موارد دیه‌ای مقرر شده است که مجرم باید آن را به بزه دیده پرداخت کند.

دیه صدماتی که موجب تغییر رنگ پوست می‌شود در قانون مجازات اسلامی به شرح ذیل است:

1. سیاه شدن پوست صورت: شش هزارم دیه کامل
2. کبودشدن آن: سه هزارم دیه کامل
3. سرخ شدن آن: یک و نیم هزارم دیه کامل
4. تغییر رنگ پوست سایر اعضا، حسب مورد، نصف مقادیر مذکور در فوق.

در این زمینه، بین اینکه عضو دارای دیه تعیین‌شده باشد یا نباشد، فرقی نیست.

همچنین بین تغییر رنگ تمام یا قسمتی از عضو و نیز بقا یا زوال اثر آن فرقی وجود ندارد.

صدمه‌ای که موجب تورم بدن، سر یا صورت شود اَرْشْ نام دارد و چنانچه علاوه بر تورم، موجب تغییر رنگ پوست نیز بشود، حسب مورد، دیه و اَرْشْ تغییر رنگ به آن افزوده می‌شود.

منظور از اَرْشْ، مقدار مالی است که به عنوان جبران خسارت مالی یا بدنی پرداخت می‌شود و در قانون برای آن اندازه‌ای مشخص نشده است.

---

تعریف “شتم”

«شتم» به معنی «دشنام دادن» است و ذیل جرایمی مثل توهین یا قذف قرار می‌گیرد.

بنابراین، اصطلاح صحیح در ترکیب عنوان جرم انگاری شده، «ضرب و جرح» است و جرم شتم ذیل سایر عناوین مجرمانه نظیر توهین، هتک حرکت یا افترا مورد بررسی قرار می‌گیرد.

روند دادرسی در جرائم مشمول ضرب و شتم

ضرب و شتم در زمره جرائم کیفری است و به محض طرح دعوا پرونده به دادسرا ارجاع می‌شود.

برای طرح دعوای ضرب و شتم در مرتبه اول باید به دفتر خدمات قضایی مراجعه شود.

پس از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی شکایت کیفری با عنوان ضرب و جرح طرح می‌شود.

برای طرح دعوای ضرب و شتم تاریخ وقوع جرم، مکان و زمان دقیق باید اعلام شود.

پس از طرح شکایت که هزینه ثبت آن در دفتر خدمات قضایی، مبلغی حدوداً 30 هزار تومان است، پرونده به دادسرای محل وقوع جرم ارسال می‌گردد.

پس از مشخص شدن شعبه‌ی دادگاهی که رسیدگی باید در آن جا صورت گیرد، پرونده به کلانتری محلی که جرم در آنجا صورت گرفته است فرستاده می‌شود تا تحقیقات اولیه را انجام دهند.

لازم به ذکر است می‌توان دعوای ضرب و شتم را نیز با مراجعه به کلانتری محل و بدون مراجعه به دفتر خدمات قضایی هم انجام داد.

پس از فرستادن پرونده به کلانتری و تکمیل شدن تحقیقات پرونده به دادسرا برگردانده می‌شود.

رییس دفتر دادسرا برای اطلاع از نحوه وقوع جرم و رسیدگی به دعاوی طرفین و ادله و مستندات آن‌ها وقت رسیدگی حضوری مشخص می‌نماید.

از این به بعد تاریخ و زمان تشکیل جلسات در دادسرا جهت انجام تحقیقات مقدماتی از طریق سامانه ثنا به اشخاص اعلام می‌شود.

ادله و مستندات قابل استناد در ضرب و شتم

در جلسه رسیدگی طرفین در دادسرا، ادله و مستندات خود را به دادیار یا بازپرس تقدیم می‌کنند. دعوای ضرب و شتم با دلایلی مثل شهادت شهود، عکس، فیلم، سوگند و حتی علم قاضی نیز اثبات می‌شود.

لازم به ذکر است ادله‌ای مثل عکس، فیلم و صدا به عنوان اماره یعنی دلیلی که باعث قانع شدن و کامل شدن نظر قاضی می‌شود به کار می‌رود و صرف وجود اینگونه موارد، نمی‌تواند مستند صدور رأی قرار گیرد.

تصمیم دادسرا برای ضرب و شتم

پس از ملاحظه مدارک و دلایل طرفین، دادسرا دو اقدام انجام می‌دهد.

1- ادله شاکی قوی‌تر هست که در این صورت پرونده با قرار جلب به دادرسی به دادگستری ارسال شده و مهیا برای رسیدگی در دادگاه کیفری درجه دو و صدور رأی و حکم است.

لازم به ذکر است قرار جلب به دادرسی توسط متهم قابل اعتراض است.

در صورت اعتقاد دادسرا به قرار جلب به دادرسی، دادستان با صدور کیفر خواست دعوا را جهت تعقیب و رسیدگی به دادگاه صلاحیت دار ارجاع می‌دهد.

2- دلایل شخص شاکی ضعیف بوده و پرونده با صدور قرار منع تعقیب مختومه شده و به دادگاه ارسال نمی‌گردد.

در صورتی که قرار منع تعقیب صادر شود این قرار ظرف مدت ده روز قابل اعتراض توسط شاکی است.

اقدامات کیفری برای ضرب و شتم

در صورتی که قرار جلب به دادرسی صادر شود، پرونده به یکی از شعب کیفری ارجاع می‌گردد.

شعب کیفری پس از ملاحظه پرونده برای تشکیل جلسه زمان تعیین می‌کند.

در جلسه دادرسی مجدداً صحبت‌ها و دلایل طرفین توسط قاضی پرونده شنیده می‌شود و پس از استماع دلایل طرفین و با توجه به کیفرخواست صادره حکم صادر می‌شود.

در صورتی که میزان دیه صادره کمتر از یک دهم دیه کامل یک مرد یا کمتر از آن باشد رأی صادره قطعی است و قابلیت اعتراض ندارد.

ولی در صورتی که بیش از یک دهم دیه باشد، رأی صادره ظرف مدت 20 روز قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدید نظر استان است.

رأی دادگاه تجدید نظر قطعی می‌باشد.

جرم ضرب و شتم از جرائم قابل گذشت است یعنی اگر شاکی رضایت دهد، پرونده در هر مرحله‌ای باشد منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرای مجازات می‌گردد.

به زبان ساده اگر شاکی رضایت دهد شخص دیگر مجازات نمی‌شود.

مجازات جرم ضرب و جرح

در صورتی که جرم ارتکاب یافته باعث:

1. ایجاد خلل در نظم عمومی بوده و آن را به هم بزند.
2. امنیت و حفاظت جامعه را مخدوش سازد.
3. تحریک دیگران بر ارتکاب گشته.
4. ندامت مجرم در عدم ارتکاب مجدد آن نیز محرز نگردد

صدمه وارده از مصادیق جرائمی است که در زمره جرائم قصاص آمده و انجام قصاص ممکن باشد، برابر مقررات مربوطه عمل خواهد شد.

اما چنانچه امکان قصاص وجود نداشته باشد، مجرم به 2 تا 5 سال حبس محکوم گردیده و در صورت درخواست متضرر از جرم، مرتکب به پرداخت دیه نیز محکوم می‌شود.

بنابراین، یکی از فرض‌هایی که مرتکب ضرب و جرح علاوه بر دیه به تعزیر (حبس) نیز محکوم می‌شود، وقتی است که به تشخیص قاضی، اقدام او نظم و امنیت جامعه را مختل کرده باشد.

در مواردی دیگر نیز ممکن است علاوه بر دیه، مرتکب ضرب و جرح به تعزیر نیز محکوم شود.

یکی از این موارد وقتی است که جرح وارده منتهی به ضایعات فوق نشود، اما آلت جرح اسلحه یا چاقو و امثال آن باشد. در این صورت، مرتکب به ۳ ماه تا یک سال حبس محکوم خواهد شد.

لازم به ذکر است که ارتکاب جرم با آلت چاقو یا نظیر آن، دارای جنبه عمومی بوده و با گذشت بزه‌دیده تعقیب و اجرای مجازات مرتکب موقوف نخواهد شد.

نزاع دسته جمعی

علاوه بر این، هرگاه عده‌ای با یکدیگر منازعه کنند، در صورتی که این نزاع دسته‌جمعی منتهی به ضرب و جرح شود، هر یک از شرکت‌کنندگان در نزاع، حسب مورد، به حبس از 3 ماه تا یک سال محکوم می‌شوند.

در ماده 615 کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، مصوب 1375 به بحث شرکت در نزاع و نیز ایراد ضرب و جرحی اشاره می شود که منجر به صدمه بدنی گردد:

ماده 615- هر گاه عده‌ای با یکدیگر منازعه نمایند هر یک از شرکت‌کنندگان در نزاع حسب مورد به مجازات زیر محکوم می‌شوند:

1. در صورتی که نزاع منتهی به قتل شود به حبس از یک تا سه سال.
2. در صورتی که منتهی به نقص عضو شود به حبس از شش ماه تا سه سال.
3. در صورتی که منتهی به ضرب و جرح شود به حبس از سه ماه تا یک سال.

تبصره 1 – در صورتی که اقدام شخص، دفاع مشروع تشخیص داده شود، مشمول این ماده نخواهد بود.

تبصره 2 – مجازات‌های فوق مانع اجرای مقررات قصاص یا دیه حسب مورد نخواهد شد.

طلاق به دلیل ضرب و شتم

شاید بتوان طلاق به دلیل ضرب و شتم مرد را از جمله مهم‌ترین و شایع‌ترین موارد طلاق در ایران دانست.

بر اساس قانون ایران و فقه اسلامی، طلاق در اختیار مرد است. به همین دلیل زنی که خواستار طلاق باشد و شوهر با آن مخالف باشد، باید خواسته خود را با دلایلی اثبات کند.

زن باید بتواند قاضی را مجاب کند که ادامه زندگی برای او دشواری‌های جدی به دنبال دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل دشواری جدی زن در زندگی مشترک، ضرب و شتم و دست بزن مرد است.

مشاوره تلفنی تخصصی با وکیل

پرسش عمومی رایگان لیست وکلای متخصص 

بیشتر بدانید: طلاق به دلیل ضرب و شتم