حق حبس مهریه

زن به مجرد عقد، مالک تمام مهریه می‌شود و می‌تواند آن را از شوهر مطالبه کند. به علاوه قانون به زن حق داده است که تا مهر خود را تماماً دریافت نکرده باشد، از تمکین خودداری کند. این حق، معروف به حق حبس است.

شرایط حق حبس

تحقق حق حبس برای زوجه منوط به دو شرط است:

1-برای پرداخت مهریه مدتی تعیین نشده باشد(موجل باشد). 

به عبارت دیگر اگر ضمن عقد نکاح یا پس از آن طرفین توافق نمایند که مهر مثلاً 5 سال پس از تولد اولین فرزند به زوجه پرداخت شود، مهر در این صورت مدت دار بوده و زوجه نمی‌تواند به استناد حق حبس از ادای وظایف زناشویی امتناع کند.

 همچنین در صورتی که در سند نکاحیه پرداخت مهریه “عندالقدره یا عندالاستطاعه” به نفع زوج ثبت گردیده باشد و زوج در زمان عقد استطاعت مالی بر پرداخت مهر نداشته و زوجه به آن آگاه باشد، طبق رویه دادگاه‌ها، گذشت زن از حق حبس خود بسیار محتمل است، چون زوجه با آگاهی به عدم استطاعت، موافقت خود را به نوعی تأخیر در پرداخت مهر از جانب زوج ابراز نموده و این عمل،خود به تنهایی، در حکم انصراف از حق حبس خواهد بود.

البته باید متذکر شد رویه واحدی در این باب وجود ندارد. ( منظور این است که قضات دادگاهها تصمیمات مختلفی می گیرند و این تصمیمات حسب احوال و شرایط خاص هر دعواست.)

2-زوجه به اختیار و میل  خویش ، پیش از اخذ مهر به تمکین از شوهر روی آورده باشد.

 در این صورت تمکین به میل زوجه بوده و به منزله انصراف وی از حق حبس است. هرچند مخالفانی در این قضیه ابراز عقیده کرده‌اند اما قانون مدنی و رویه دادگاه‌ها نظر مشهور یعنی از بین رفتن حق حبس با تمکین اختیاری زوجه را پذیرفته است.

منظور از تمکین در حق حبس تمکین عام است یا خاص؟

طبق رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عالی کشور:

منظور از” وظایف زناشویی ” در ماده 1085 قانون مدنی، مطلق وظایفی است که شرعاً و قانونا زن در برابر شوهر دارد و می‌توان از آن‌ها به حسن معاشرت (خوش خلقی و رفتار خوب با همسر)، معاضدت(همکاری)، سکونت در منزل همسر و عمل زناشویی را نام برد. 

اثر قانونی این رأی وحدت رویه در جایی است که زن با استناد به حق حبس از رفتن به منزل شوهر و همکاری با وی امتناع کرده و شوهر بر این مبنا نفقه قانونی زوجه را نمی‌پردازد. 

بنابراین عدم سکونت در منزل شوهر و عدم تمکین خاص، در مواردی که زوجه حق حبس دارد، موجب از بین رفتن حق نفقه زن نخواهد بود و زوجه ناشزه محسوب نمی‌گردد لذا زوج موظف است تا پرداخت کامل مهر، نفقه زوجه را نیز طی این ایام به وی بپردازد.

-آیا شوهر نیز می‌تواند با استناد به حق حبس خود، پرداخت مهریه را منوط به تمکین زوجه سازد؟؟

قانون گذار در ماده 1085 قانون مدنی تنها از حق حبس زوجه سخن برده است و نسبت به مورد مقابل یعنی شوهر ساکت است. 

لذا با توجه به قانون و رویه دادگاه‌ها حق حبس به هیچ عنوان برای مرد به رسمیت شناخته نشده است.

با این حال جهت حفظ قوام خانواده و رابطه زوجین، می‌توان امینی با توافق زوجین انتخاب کرده تا زوج مهر را به وی پرداخت و پس از تمکین، امین، مهر را به زوجه تسلیم نماید. در هر حال این زوج است که ابتدا به پرداخت مهر اجبار می‌گردد.

-در صورتی که زوجه مهر خود را از مراجع قانونی مطالبه کند و شوهر ادعای اعسار نماید و دادگاه با قبول ادعای اعسار وی به تقسیط مهریه اقدام کند، حق حبس زن با پرداخت یک یا چند قسط ساقط می‌گردد؟؟

طبق رأی وحدت رویه شماره 708 دیوان عالی کشور، صدور حکم تقسیط که ناشی از عسر و حرج (ناتوانی مالی) زوج در پرداخت یکجای مهر بوده، حق حبس زوجه از بین نمی رود و و منظور پرداخت تمام مهر هست نه بخشی از آن.

لذا زوجه می‌تواند تا پرداخت آخرین قسط مهریه از ادای وظایف زناشویی نسبت به شوهر امتناع کند.

مشاوره تلفنی حقوقی با وکیل

مشاوره حقوقی آنلاین رایگان  لیست وکلای متخصص