قراردادپرداز
با سرویس قراردادپرداز به سادگی قراردادهای خود را ایجاد، ویرایش، تایید حقوقی و امضا کنید.
در استارت‌آپ‌ها ، معمولا یکی از مواردی که در قرارداد هم بنیان‌گذاران یا قرارداد سرمایه‌گذاری در مورد آن صحبت می شود، آپشن‌پول یا سهام انگیزشی کارکنان است. در این نوشته به تشریح جزئیات این بند و لزوم آن در در استارت‌آپ‌ها می‌پردازیم.
(بخوانید: اهمیت قرارداد هم‌بنیان‌گذاران) (بخوانید: کدام قالب شرکت برای استارت‌آپ‌ها مناسب‌تر است؟)
تعریف سبد انگیزشی کارکنان
تعریف سبد انگیزشی کارکنان و لزوم آن: اولین مطلبی که به نظر می‌رسد باید در خصوص آن توضیح داد، این است که آپشن‌پول دقیقاً به چه معنا است. در هر استارت‌آپی ممکن است از واحد‌های مختلف مثلا فنی، مارکتینگ، R&D و… تشکیل شده باشد. برخی از افراد در در استارت‌آپ را می‌توان به عنوان عناصر کلیدی در استارت‌آپ بشمار آورد. به بیان دیگر، گاهی افرادی در تیم وجود دارند که به جهات مختلف مثل تخصص بالا یا روحیه کارآفرینی، تداوم در استارت‌آپ به حضور آنها، منوط می‌شود. از طرفی هم، می‌دانیم که در استارت‌آپ‌ها در مراحل اولیه زیان‌ده هستند. ایجاد توازن بین این دو کفه ترازو (حفظ افراد کلیدی و نبود نقدینگی کافی)، موجب شد که فعالان این حوزه به راهکار آپشن پول بیندیشند. نحوه حفظ افراد کلیدی از طریق این راهکار این است که، این افراد با درآمد کم در در استارت‌آپ بمانند اما شرکت در قبال فعالیت مستمر آنها و با شرایط خاص، بخشی از سهام خود را به ایشان اختصاص دهد. در این صورت انگیزه کارمندان کلیدی، برای تداوم همکاری نیز بالا می‌رود. چرا که با در اختیار داشتن سهام، این افراد خود را بخشی از در استارت‌آپ می‌دانند و کسب‌وکار را متعلق به خود تلقی می‌کنند. در نتیجه راندمان کاری نیز افزایش می‌یابد. همچنین این مورد سبب می‌شود تا افراد به جهت پیشنهادات کاری بهتر، به راحتی حاضر به ترک کسب‌وکار نشوند. شخص، کسب‌وکار را متعلق به خود می‌داند و معمولا حاضر است برای رشد آن تلاش بیشتری کند، تا اینکه در ازای دریافت مبلغ بیشتری به عنوان حقوق، کسب‌وکار فعلی را رها کند. این مورد سبب حفظ امنیت داده و اسراری تجاری در استارت‌آپ هم می‌شود.
ویژگی‌های سبد انگیزشی کارکنان:
بنا به نوع کسب‌وکار، مرحله ای که در استارت‌آپ در آن به سر می‌برد، میزان سرمایه و مواردی مانند آن، سبد انگیزشی کارکنان ممکن است دارای ویژگی‌های خاصی باشد. اصولا سهامی که شرکت برای کارمندان کلیدی در نظر می‌گیرد، بین 5 تا 20 درصد است. منتها در این خصوص باید به چند نکته توجه داشت:
نکته‌ی اول:
در قرارداد هم‌بنیان‌گذاران و سرمایه‌گذار، گاه صحبت می‌شود که آپشن پول از سهام چه افرادی کسر شود. ممکن است برخی کارآفرینان یا سرمایه‌گذاران، تمایلی به مشارکت در این خصوص نداشته باشند. هر چند منصفانه این است که سهام کارمندان از سبد سهام همه سهامداران کسر شود، اما اگر چنین توافقی حاصل نشد، حتما جزئیات آن در قرارداد منعکس شود.
نکته‌ی دوم:
اعطای سهام به کارمندان، ریسک پذیری بالایی دارد. اگر در انتخاب افراد اشتباهی رخ دهد، خارج کردن آنها از شرکت کار دشواری است. پس قبل از ورود افراد به شرکت، تحت عنوان آپشن پول، حتما شاخص‌های آنالیز دقیقی در این خصوص تهیه شود تا صرفا افراد واجد صلاحیت بتوانند از این امتیاز بهره برند.
نکته‌ی سوم:
تضامین مناسب از کارمندان کلیدی اخذ شود. به طور مثال در قرارداد تعهد انتقال سهام، جدول زمان‌بندی جهت رسیدن به تارگت (اهداف)، آماده شود. بهتر است دوره تضمین حضور مثلا سه ساله برای کارمند در نظر گرفته شود. به بیان دیگر، به کارمند این طور عنوان شود در صورت فعالیت مستمر به مدت n سال، و رسیدن به اهداف مورد نظر و کسب صلاحیت‌های مشخص شده توسط شرکت، x میزان سهم به او تعلق می‌گیرد.
نتیجه‌گیری
خلاصه آنکه سهام انگیزشی کارکنان، هم برای کارمندان و هم برای شرکت مفید است. قراردادهای تعهد به انتقال سهام نیز یکی از قراردادهای مهم در این خصوص است که در تنظیم آنها، پیشنهاد می‌شود از مشاوره وکیل متخصص این حوزه، بهره برده شود تا دچار مشکلات حقوقی استارتاپی نظیر تعارض با قوانین موجود و امثال آن نشوید.
