مهریه

مَهر، مهریه یا صداق مالی است که زن به مناسبت عقد ازدواج، مالک آن می‌گردد و به محض وقوع عقد نکاح ، مالکیت زن بر آن مستقر می‌شود. 

پرداخت مهریه در حقوق ایران مبتنی بر آداب و رسوم دیرینه و خصوصاً مذهب بوده و در عرف صداق نشانه راستین بودن محبت و احترامی است که زوج نسبت به همسر خود دارد. 

لذا برخلاف تصور برخی، عقد ازدواج عقدی مالی و معاوضی نیست ( منظور از عقود معاوضی قراردادهایی است که پول در برابر کالا قرار می گیرد و نوعی مبادله یا داد و ستد است) که مهر در مقابل قیمت زن یا تمکین وی از زوج تعیین شده و به وی پرداخت شود.

بلکه علاوه بر اثر عاطفی مذکور، از لحاظ حقوقی نه تنها تضمینی برای دوام ازدواج به شمار رفته و مانع گسستن پیوند زناشویی می‌گردد بلکه پشتوانه مالی زن محسوب شده و به نوعی نقص ارث زن را توجیح می‌کند. (طبق قانون سهم زن در ارث نصف مرد است). 

احکام، شرایط و مقررات آن در قوانین مدنی، امور حِسبی، حمایت از خانواده و…ذکر شده است.

---

فهرست مطالب

1. ماهیت حقوقی مهر
2. انواع مهر
   1. مهرالمسمی
   2. مهرالمثل
      1. شرایطی که مطابق قانون، مهرالمثل به زن تعلق می گیرد.
   3. مهرالمتعه
3. مهریه چقدر باشه خوبه؟ 
4. 4 نکته مهم در باب ماده 22 قانون حمایت از خانواده
5. حق حبس
6. سؤالات و نکات مهم در باب حق حبس
7. پاسخ به برخی سؤالات مهم و پرتکرار
8. نحوه وصول
   1. وصول مهریه از دوایر اجرای ثبت
   2. وصول از طریق دادگاه خانواده
      1. هزینه دادرسی دعوای وصول
9. فرار از پرداخت مهریه
10. مستثنیات بدهی
11. مزایای مطالبه از طریق دادگاه خانواده
12. معاملات به قصد فرار از پرداخت و انعقاد معاملات صوری توسط زوج
13. بررسی نحوه وصول بر مبنای لایحه برنامه ششم توسعه
14. نکات تکمیلی بحث وصول
15. مهریه در عقد موقت

ماهیت حقوقی

طبق تعریف قانون مدنی:

مهر عبارت از مالی است که به مناسبت عقد نکاح، مرد ملزم به دادن آن به زن می‌شود. 

بنابراین می‌توان مهر را یکی از آثار مالی عقد نکاح به حساب آورد.

 الزام  زوج بر تملیک (پرداخت)  مهر به زوجه، ناشی از حکم قانون است و ریشه قراردادی ندارد. 

به عبارت دیگر اگرچه میزان مهر، زمان پرداخت آن یا رضایت زوجین به عدم ذکر مهر، به رضایت و توافق زوجین بستگی دارد؛ اما، پرداخت آن، تکلیفی است که به حکم قانون بر مرد تحمیل می‌شود و سکوت زوجین نسبت به مهر یا حتی توافق شان بر ازدواج بدون آن، تعهد مرد را در این زمینه از بین نمی‌برد.

همانگونه که الزام زن به تمکین از شوهر نیز به طور مستقیم از قانون ناشی شده و سبب آن توافق زن و مرد نیست.

---

انواع مهریه:

1- مهرالمُسَمَّی

معمولاً زن و شوهر به هنگام عقد نکاح درباره میزان و نوع مهر با یکدیگر توافق می‌کنند. 

مهری را که ضمن عقد ازدواج یا پس از آن به رضایت طرفین معین می‌شود، در اصطلاح حقوقی مهرالمسمی می‌نامند. 

قرارداد زوجین در این رابطه تنها جنبه مالی دارد برای همین قواعد عمومی راجع به معاملات باید در آن رعایت شود. 

لذا چنانچه مهر دارایی مشخصی (عین معین) باشد مثل خانه،زمین،ماشین باید در زمان عقد موجود بوده و دارای ارزش اقتصادی باشد.

 علاوه بر اینکه اوصاف و ویژگی های آن نظیر محل زمین یا خانه، متراژ و سایر اوصافی که طرفین به حدی از آگاهی برسند باید ذکر گردد.

 از جانب دیگر مالی که به عنوان مهر برای زن معین می‌گردد باید قابل نقل و انتقال بوده و در مالکیت زوج باشد. 

از طرفی، می‌توان مهر زن را:

1. وجه نقد و سایر مسکوکات(دلار،نقره و…)
2.  سکه 
3. حق مالی (مثل اینکه زوج از شخص ثالثی پول طلب دارد و میزان طلب خود را مهر زوجه قرار دهد.)
4.  منفعت مالی (مثل اینکه زوج حق استفاده از منزلی مسکونی یا تملک میوه‌های درخت یک باغ را مهر قرار دهد.) 
5.  آموختن علم و حرفه خاص

 تعیین کرد.

 به تصریح قانون، هرچیزی را که ارزش اقتصادی داشته و قابل تملک نیز باشد را می‌توان مهر قرار داد. 

علاوه بر این که زوجین می‌توانند خودشان نسبت به نوع و میزان مهر توافق نمایند این قابلیت را هم دارند تا تعیین مهر را در اختیار شخص دیگری قرار دهند، مثلاً توافق کنند میزان مهر را عموی زوجه تعیین کند.

2-مهرالمثل

مهرالمثل به مهری گفته می‌شود که مقدار آن، با رعایت حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به نزدیکان و همتایان وی (تحصیلات، وضعیت خانواده، مقام اجتماعی یا اقتصادی و…) و همچنین به مقتضای عرف محل زندگی در نظر گرفته می‌شود.

 لذا میزان مهرالمثل می‌تواند مساوی، کمتر یا بیشتر از مهرالمسمی تعیین گردد. 

همانطور که در ابتدا گفته شد مهر به محض انعقاد عقد ازدواج به مالکیت زن در می‌آید و وی می‌تواند هرگونه دخل و تصرفی در آن بنماید.

لذا استحقاق زن نسبت به مهرالمسمی واضح و مبرهن است.

شرایطی که مطابق قانون، مهرالمثل به زن تعلق میگیرد:

1-اگر ضمن عقد نکاح از مهر صحبتی نشود یا شرط شود زن استحقاق دریافت مهریه را ندارد، چنانچه رابطه زناشویی بین طرفین صورت بگیرد، زن می‌تواند مهرالمثل خویش را مطالبه نماید.

2-در صورتی که توافق بر مهرالمسمی به دلایلی که در قانون ذکر شده باطل باشد؛ مثلاً:

1.  مالی که جهت مهر معرفی شده نامشخص بوده 
2.  ارزش اقتصادی نداشته باشد
3. توافق طرفین بر اساس فهم اشتباه آن‌ها از میزان و نوع مهر باشد (مثلاً مقصود زوج خانه 50 متری بوده ولی فهم زوجه به اشتباه خانه 100 متری بوده باشد)

 و به هر طریقی، توافق بر اصلاح حاصل نگردد، زوجه مستحق مهرالمثل است با این تفاوت که این استحقاق بر خلاف مورد قبلی منوط به وقوع نزدیکی بین زوجین نیست، چرا که در اصل،مهرالمسمی ضمن عقد یا پس از آن تعیین شده ولی به لحاظ قانونی از درجه اعتبار ساقط است.

3-در مواردی که عقد ازدواج باطل بوده و طرفین به باطل بودن آن آگاه نبوده باشند و بین آنان رابطه زناشویی شکل گرفته باشد، زن مستحق مهرالمثل است. (مثلاً در حالت احرام در فریضه حج به عقد یکدیگر در آمده باشند) 

3- مهرالمُتعِه

هرگاه میزان و نوع مهریه در عقد نکاح ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی با زن، وی را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعه است. 

لازم به یادآوری است در این فرض، چنانچه زوج فوت کند، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. 

در پرداخت مهرالمتعه برخلاف مهرالمثل، زیبایی، شرافت و شایستگی زن مدنظر نیست بلکه مرد باید به تناسب ثروت و دارایی خود، مالی به زن بدهد و دادگاه به وضعیت مرد از حیث غنا و فقر توجه می‌کند.

---

پس از ذکر مفاهیم، با توجه به آن که غالباً میزان و نوع مهر ضمن عقد نکاح مشخص می‌گردد و موارد دیگر در دنیای کنونی غالباً به ندرت محقق می‌شود در ادامه به بررسی تفصیلی مهرالمسمی و سایر جوانب  آن می‌پردازیم.

مقدار و نوع مهریه

در حقوق ایران حداقل و حداکثری معین نشده و انواع مهر نیز به صورت احصایی(محدود شده) معین نگردیده است بلکه قانونگذار بیان می کند که هرچیز دارای ارزش اقتصادی که قابلیت نقل و انتقال داشته باشد را می‌توان با  رضایت زن و شوهر مهر زوجه قرار داد. 

در این میان برخی از مهرالسنه سخن به میان می‌آورند.

 مهرالسنه مهری است که پیامبر اعظم اسلام (ص) برای دخترشان خانم فاطمه زهرا (س) قرار دادند و میزان آن طبق قول فقها معادل 500 درهم بود که معادل ارزش آن به نرخ روز میزان تقریبی 27 سکه بهار آزادی است. 

شکی نیست که قرار دادن مهرهای سنگین در نکاح چنانچه امروزه معمول شده است با هدف اصلی مهر مغایرت داشته و گاها موجب تزلزل در بنیاد مقدس و معنوی خانواده است، با این حال پیشبینی قانونگذار در خصوص میزان مهر در ضمانت اجرای آن خلاصه می‌گردد. 

طبق ماده 22 قانون حمایت از خانواده چنانچه مهریه در زمان عقد 110 سکه بهار آزادی یا معادل آن باشد وصول آن مشمول مقررات قانون اجرای محکومیت‌های مالی است.

 طبق این قانون در بحث مهر، چنانچه زوج عین مال، قیمت آن و یا مثل آن را به زوجه نپردازد ، دادگاه وی را ملزم به پرداخت نموده و چنانچه مالی از وی در دسترس باشد به میزان آن را توقیف می کند.

در غیر اینصورت به تقاضای زوجه، شوهر تا زمان پرداخت به حبس محکوم خواهد شد.

 اگر زوج از لحاظ مالی قادر به پرداخت نبوده و به عبارت حقوقی مُعسَر باشد، با استناد به شواهد و مدارک خود تقاضای اِعسار از پرداخت مهر (ناتوانی در پرداخت یکجای آن) را بنماید.

در این صورت مهر به صلاحدید دادگاه و با استعلام از اموال وی تقسیط شده و به تدریج به زوجه پرداخت می‌گردد. 

بنابراین چنانچه مازاد بر 110 سکه یا معادل آن باشد، زوجه باید دارایی زوج، ثروت و توانایی وی را بر پرداخت مازاد، به دادگاه ثابت نماید در غیر اینصورت ضمانت اجرای کیفری حبس زایل می‌گردد.

4 نکته مهم در باب ماده 22 قانون حمایت از خانواده

1-  مفهوم “معادل 110 سکه” برابر معادل ریالی یا واحدهای پولی دیگر نظیر دلار، درهم و…است.

لذا چنانچه مهر زوجه، ملک، خانه و طلا (به جز قالب سکه) یا هرچیز دیگری باشد، برابر ارزش 110 سکه محاسبه نمی‌گردد. 

به عبارت بهتر مهر در هر قالبی منهای سکه (که تا 110 عدد قابلیت تعقیب مدنی و کیفری دارد) باشد زوج مکلف به پرداخت تمام آن می‌باشد نه معادل ارزش ریالی 110 سکه. 

برای مثال چنانچه مهر زوجه، ملکی به ارزش 1 میلیارد بوده باشد زوج مکلف به تسلیم آن به زوجه یا پرداخت قیمت آن می‌باشد نه ارزش 600 میلیونی برابر 110 سکه از آن.

2- بر اساس رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور( در اصطلاح به آراء هیئت عمومی دیوان عالی کشور که پیروی از آن برای تمام دادگاه‌ها الزامی است آراء وحدت رویه می‌گویند.):

 چنانچه مقداری طلا به عنوان مهر زوجه تعیین گردد، مثلاً 50 مثقال طلای 18 عیار و ارزش ریالی آن در زمان عقد مشخص و در سند نکاحیه درج شده باشد (مثلاً نوشته شود 50 مثقال طلا به ارزش 12 میلیون در سال 88)، آنچه که زوجه به هنگام درخواست وصول مهریه دریافت می‌نماید، مطابق با شاخص بانک مرکزی و بر اساس نرخ تورم به روز خواهد بود نه ارزش مهر در زمان وقوع عقدم

 به عبارتی چنانچه معادل ریالی آن در سال 98، بیست میلیون تومان محاسبه گردد، زوج مکلف به پرداخت بهای روز یعنی 20 میلیون تومان خواهد بود.

در اصطلاح حقوقی گفته می‌شود میزان پرداخت مهر بر اساس “یوم الاداء” یعنی روز پرداخت است.

3-فرمول نحوه محاسبه در صورت وقوع طلاق یا مطالبه مهر با ادامه زندگی مشترک به شرح زیر است:

تغییر شاخص قیمت (نرخ تورم) سالِ قبل از سال محاسبه مهر تقسیم بر شاخص سال وقوع عقد ازدواج ضربدر مهر.

  برای به دست آوردن شاخص قیمت یا همان نرخ تورم می‌توانید از این صفحه مشاهده نمایید.

4-اگر زوجه بعد از فوت شوهرش برای وصول مهریه خود از ماترک زوج اقدام کند، در این فرض در هر تاریخی که زوجه بعد از فوت شوهرش مهر خود را مطالبه کند، باید شاخص سال فوت زوج بر شاخص سال ازدواج تقسیم و حاصل به دست آمده در مبلغ مهر ذکر شده در سند عقد،ضرب گردد و تاریخ مطالبه ملاک محاسبه نخواهد بود.

به همراه داشتن گواهی انحصار وراثت به انضمام سند نکاح جهت اقامه دعوای وصول مهر از ماترک زوج به طرفیت وراث الزامی است.

---

حق حبس

همانطور که گفته شد زن به مجرد عقد، مالک تمام مهریه می‌شود و می‌تواند آن را از شوهر مطالبه کند.

 به علاوه قانون به زن حق داده است که تا مهر خود را تماماً دریافت نکرده باشد، از تمکین خودداری کند. این حق، معروف به حق حبس است. تحقق حق حبس برای زوجه منوط به دو شرط است که در مقاله حق حبس بررسی کردیم.

پاسخ به برخی سؤالات مهم و پرتکرار

-وضعیت مهریه در صورت فوت زوجه به چه نحو است؟

چنانچه مهر از نوع مهرالمسمی بوده و زوجه فوت کند، چه بین زوجین نزدیکی صورت گرفته باشد و چه نزدیکی صورت نگرفته باشد، کل مهر زوجه داخل در ماترک وی قرار گرفته و حق وارثان وی خواهد بود.

 به عبارت بهتر، در صورتی که زن پیش از نزدیکی با همسر خواهان طلاق باشد حق او نسبت به نصف مهر ثابت می‌گردد ( فقط نصف مهر به او تعلق می گیرد )  اما فوت زوجه موجب استقرار حق وی نسبت به کل مهر بوده که در این مورد تمام آن، مهر به ورثه او انتقال می‌یابد.

چنانچه مهر در عقد ذکر نشده باشد و یا شرط عدم استحقاق زوجه در سند نکاحیه ثبت شده باشد، اگر نزدیکی بین زوجین واقع شده، مهرالمثل زن جزء میراث وی و متعلق حق ورثه وی خواهد بود و چنانچه نزدیکی واقع نشده باشد زوجه مستحق هیچ گونه مهری نمی‌باشد.

وضعیت مهریه در صورت فوت زوج به چه نحو است؟

چنانچه مهر از نوع مهرالمسمی بوده و زوج فوت کند، چه بین زوجین نزدیکی صورت گرفته باشد و چه نزدیکی صورت نگرفته باشد، زوجه می‌تواند تمام مهر خود را از ماترک شوهر به علاوه حق ارث خود وصول نماید.

در شرایط مساوی، مهر زوجه متوفی دین ممتاز محسوب می‌شود، یعنی پرداخت آن مقدم به سایر بدهی های شوهر است و نسبت به سایر طلبکاران زوج دارای اولویت است.

بنابراین زوجه با به اجرا گذاشتن مهر نسبت به سایر طلبکاران شوهر اولویت دارد.

چنانچه مهر در عقد ذکر نشده باشد و یا شرط عدم استحقاق مهر زوجه در سند نکاحیه ثبت شده باشد، اگر نزدیکی بین زوجین واقع شده، مهرالمثل از ماترک متوفی وصول می‌گردد در غیر اینصورت (عدم نزدیکی) زوجه مستحق هیچگونه مهری نخواهد بود.

وضعیت مهر در صورت ورشکستگی شوهر به چه نحو است؟

بند ۲ ماده ۵۸ قانون تصفیه امور ورشکستگی:

 طلب‌های بدون وثیقه از تاجر را به پنج طبقه تقسیم کرده و مهر زن را در طبقه چهارم قرار داده است. بر اساس این ماده مهر زن تا میزان ۱۰ هزار ریال به شرط آنکه ازدواج حداقل ۵ سال قبل از توقف واقع شده باشد، جزء دیون ممتاز بر سایر دیون محسوب می‌شود.

 لازم به توضیح است که مبلغ مزبور مربوط به سنوات خیلی گذشته می‌باشد که پول دارای ارزش زیادی بوده است و در حال حاضر تعیین مبلغ توقیف از بابت مهر با توجه به ارزش فعلی پول به نظر دادگاه می‌باشد.

آیا شخص دیگری به جز زوج می‌تواند عهده داره پرداخت مهر گردد؟

ممکن است پرداخت مهر به عهده شخص ثالث قرار بگیرد. در این حالت الزام شوهر از دادن مهر از بین نمی‌رود. بلکه ثالث فقط در حکم ضامن است. لذا زوجه می‌تواند برای دریافت طلب خود به هرکدام از زوج یا ضامن رجوع کند.

آیا می‌توان با وجود تعیین مهر و درج آن در عقدنامه، مقدار مهر را تغییر داد؟

زوج می‌تواند اضافه بر مهر به زوجه بپردازد همچنانکه زوجه می‌تواند از تمام یا قسمتی از مهرش گذشت نماید.

 بنابراین هر نوع توافق که زوجین در خصوص پرداخت مازاد بر مهرالمسمی یا عدم دریافت تمام یا قسمتی از آن را بنماید مشمول ماده ۱۰ قانون مدنی بوده و برای طرفین و قائم مقام آنان لازم الاجراست ولی افزایش مهر بعد از عقد عنوان مهر را ندارد بلکه دین زوج محسوب می‌شود؛لذا از امتیازات مهر برخوردار نخواهد بود.

نحوه وصول مهریه

نحوه‌ی وصول و مطالبه‌ی مهر از طریق محاکم دادگستری «دادگاه خانواده» و یا مراجع ثبتی می‌باشد که هر یک تشریفات خاص خود را به همراه دارد و زوجه می‌تواند از طریق هر یک از دو مرجع مزبور به مطالبه‌ی مهر خود بپردازد.

1- وصول از دوایر اجرای ثبت

مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت یکی از راه‌های مطالبه مهریه است زیرا سند نکاحیه سند رسمی و لازم الاجرا محسوب می‌شود و این قابلیت را دارد که از طریق اجرای ثبت نسبت به مطالبه آن اقدام شود.

در مطلبی به صورت کامل درباره اینکه معمولا وصول مهریه از طریق اجرای ثبت چقدر زمان می‌برد و همچنین درباره هزینه و مراحل آن صحبت کردیم.

در این صفحه بیشتر بخوانید : مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت

2- وصول از طریق دادگاه خانواده

نحوه مطالبه از طریق دادگاه،مستلزم تقدیم دادخواست از سوی زوجه است.

زوجه می‌تواند ابتدا دادخواست توقیف و تأمین اموال را تحت همین عنوان تقدیم نموده و متعاقباً درخواست وصول مهر را با توجه به قرار تأمین خواسته مطرح کند. 

همچنین می تواند به صورت توأمان تقاضای صدور قرار تأمین خواسته و مطالبه‌ی مهر را بنماید.

هزینه دادرسی دعوای وصول

هزینه‌ی دادرسی در مهر بر اساس نرخ مهر اخذ می‌گردد که میزان سه و نیم درصد از مجموع ارزش مهر است. 

این مبلغ در ابتدای دادخواست وصول مهریه از زوجه دریافت می گردد.

در این حالت،زوجه می تواند نسبت به پرداخت هزینه دادرسی دادخواست اعسار را به دادگاه تقدیم نماید و در صورت اثبات و قبول آن توسط قاضی،از پرداخت آن معاف گردد.

 در هر حال هزینه دادرسی دعوای مهر،نهایتا از زوج که محکوم به پرداخت مهر شده است اخذ می گردد.

حال، چنانچه زوجه در ابتدا هزینه را پرداخت نموده باشد،این مبلغ به وی باز می گردد.این حکم در کلیت دعوای مهر جاری است.

در صورت فوت شوهر،زن می‌تواند تقاضای توقیف ترکه را نیز بنماید و در این صورت دعوای مطالبه‌ باید به طرفیت ورثه متوفی که ترکه (اموال به جا مانده)  متوفی را پذیرفته‌اند در دادگاه طرح و اقامه نماید. 

اگر مقدار مهر مطالبه شده کمتر از  ۲۰ میلیون تومان باشد شورای حل اختلاف صالح به رسیدگی است و اگر مقدار مهر مطالبه شده بالای ۲۰ میلیون تومان باشد، دادگاه خانواده، صالح به رسیدگی می‌باشد. ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می‌گیرد. پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه خانواده ارسال خواهد شد.

فرار از پرداخت مهریه

بسیار دیده شده است شوهری که ملزم به پرداخت مهریه شده قبل یا بعد از اقدام قانونی زن برای وصول ،اموال و دارایی خود را به طرق مختلفی به دیگران انتقال می دهد یا به عبارتی دیگر قصد “ فرار از پرداخت مهریه ” دارد.

هدف شوهر از این نقل و انتقال، معمولا خرید و فروش واقعی نیست، بلکه با این عمل قصد محدودسازی دارایی خود را دارد تا دادگاه یا اجرای ثبت از وی مالی بدست نیآورد و مهر زوجه را از طریق توقیف و فروش آن وصول نکند.

گاها نیز دیده می شود شوهر از طریق ایجاد یک بدهکاری ثانویه به صورت غیر واقعی اموال خود را متعلق حق دیگری قرار می دهد.

همچنین بخوانید: چگونه جلوی فرار از پرداخت مهریه را بگیریم؟

بررسی نحوه وصول مهریه بر مبنای لایحه برنامه ششم توسعه

سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه در تیر ماه 1394 در 80 بند ابلاغ شد. بعد از آن دولت یازدهم موظف به ارائه برنامه‌های ششم توسعه به منظور اجرای آن در سال بعد بود، اما متأسفانه به دلایل مختلف این مهم حاصل نگردید و برنامه پنجم توسعه برای یکسال دیگر تمدید شد. فارغ از مباحث مبنایی، در این لایحه،موادی به حوزه زنان و خانواده اختصاص یافته است.

 یکی از این مواد بند 3 ماده 28 لایحه برنامه ششم توسعه است. این ماده بیان می‌کند: 

“تمامی دعاوی ناشی از عدم اجرای اسناد رسمی تنظیمی در دفاتر اسناد رسمی و دفاتر رسمی ازدواج و طلاق، در مرحله بدوی از طریق ادارات اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور رسیدگی و اجرا شود. آیین‌نامه اجرایی این بند به منظور کاهش مراجعات مکرر جهت رسیدگی به پیشنهاد وزارت دادگستری و با همکاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تهیه و به تصویب رییس قوه قضاییه می‌رسد.”

یکی از اسناد رسمی تنظیمی در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق، مهریه است. 

همان‌گونه که پیش تر نیز بیان شد، تا پیش از تنظیم این برنامه نیز وصول مهر از دو طریق دادگاه و واحد اجرای ثبت انجام می‌شد، اما این ماده به‌ صورت مؤکد بر این موضوع اشاره می‌کند که وصول در هر صورت از طریق اداره ثبت است و در صورت عدم نتیجه مطلوب، از طریق دادگاه پیگیری می‌شود. 

این مقرره دارای مزایا و معایبی است که در صورت توجه‌کردن به معایب و برطرف‌ساختن این ایرادات، می‌توان از مزایای آن استفاده کرد؛ البته این مقرره در وضعیت کنونی صرفاً تضییع حقوق زنان بوده و توجه به ایرادات و رفع آن از الزامات است.

نکات تکمیلی بحث وصول مهریه

1. چنانچه مهر زوجه بیش از ۱۱۰ سکه باشد قابلیت وصول ان از طریق اجرای ثبت کماکان وجود دارد اما این موضوع زمانی مفید خواهد بود که زوجه بتواند به همان میزان، مال از طرف زوج معرفی کند. در حالی که اگر فرد بدهکار یعنی زوج، مالی نداشته باشد، تفاوت چندانی با روند قضایی نخواهد داشت؛ جز اینکه زوجه می‌تواند به سرعت زوج را ممنوع‌الخروج کند.
2. امکان مطالبه همه مهر هم از دادگاه خانواده و هم از طریق اداره اجرای ثبت میسر نیست به عبارت دیگر یک دین را نمی‌توان از دو مرجع مطالبه کرد. اما می‌توان برای بهره مندی از مزایای وصول از طریق هر دو مرجع ، قسمتی از مهر را از اداره اجرای ثبت تقاضای  کرد و برای قسمتی دیگر از طریق دادخواست مطالبه مهر و دادگاه اقدام کرد. مطالبه همزمان مهر از دو مرجع در اینجا درست است و مصداق دارد. فرض کنید کل مهریه 600 سکه است زوجه می‌تواند ۳۹۰ سکه را از طریق دفترخانه ازدواج و اداره اجرای ثبت اسناد اجرا بگذارد و 2۱۰ سکه دیگر را از دادگاه خانواده با دادن دادخواست به طرفیت شوهر اقدام کند.
3. چنانچه مطالبه به تبع درخواست طلاق بوده، موضوع در شمول ماده 29 قانون حمایت از خانواده قرار گرفته و شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به دعوای مهر را ندارد. چراکه طبق قانون دادگاهی که به دعوای اصلی (طلاق) رسیدگی می‌کند صالح به رسیدگی در باب سایر جوانب آن خواهد بود. همچنین مطابق با قانون حمایت خانواده دادگاه ضمن رأی خود به مسائل مالی ناشی از عقد نکاح از جمله مهر نیز رسیدگی کرده و رأی مقتضی صادر می‌کند.
4. چنانچه دادخواست ناتوانی زوج از پرداخت مقبول محضر دادگاه قرار گرفته و بر مبنای آن مهر تقسیط گردد، زوجه نیز می‌تواند چنانچه مالی از شوهر کشف نموده و از ثروت جدید ایجاد شده برای زوج آگاه گردد، درخواست تعدیل و افزایش قیمت اقساط مهر را از دادگاه بنماید.

مهریه در عقد موقت

در ازدواج موقت بر خلاف عقد دائم، عدم تعیین مهر در عقد نکاح موجب بطلان است و فوت زن پیش از انقضای عقد موقت ، حق زن بر مهر را از بین نمی برد و مهر داخل در اموال و ماترک او می شود و متعلق حق وراث وی قرار می گیرد.

همچنین اگر شوهر تا آخر مدت عقد ، با زوجه نزدیکی نکند،زن همچنان مستحق کل مهر خواهد بود.

اما اگر شوهر قبل از نزدیکی،تمام مدت نکاح را ببخشد باید نصف مهر را به زوجه بدهد نه کل آن.

احکام دیگر جاری در مهر عقد دائم،نظیر مهرالمثل و مهرالمتعه در نکاح موقت جاری نمی گردد.

 لازم به یادآوری مهر در عقد موقت،در صورتی قابل مطالبه از دوایر اجرای ثبت خواهد بود که ازدواج موقت به دلیلی به ثبت رسیده باشد.(مثلا در صورت بچه دار شدن زوجه) در غیر اینصورت اگر نکاح موقت به صرف صیغه محرمیت بوده و مدرکی در دست نباشد،ابتدا باید اصل نکاح موقت با ادله ای نظیر اقرار خود زوج و یا شهادت شهود در دادگاه اثبات گردد و وصول مهریه نیز پس از آن با دادگاه خواهد بود.