بیمه بیکاری

از منظر قانونی،بیمه بیکاری کاملاً جنبه حمایتی داشته و از نوع مقررات آمره است یعنی توافق کارگر و کارفرما تأثیری در برخوردار  نشدن کارگر واجد شرایط از دریافت مقرری بیمه بیکاری ندارد.

همچنین بخوانید:

1. شرایط شکایت از کارفرما
2. آنچه درباره اخراج غیرقانونی کارمند باید بدانید.
3. مراجع حل اختلاف بین کارگر و کارفرما
4. مشاوره تلفنی با وکیل

لذا در این مقاله سعی بر آن است تا از دیدگاه قانون کار، تأمین اجتماعی و آیین نامه‌های مربوطه، بیمه بیکاری، شرایط و نحوه استفاده از آن را مختصر و گویا توضیح دهیم تا در شرایط مبتلا به، کارگران بتوانند در زمره این حمایت شغلی قرار گرفته و از مزایا و منافع آن استفاده کنند.

---

فهرست مطالب:

1. از نگاه قانون به چه کسی بیکار گفته می‌شود؟
2. شرایط برخورداری چیست؟
3. مرجع تشخیص بیکاری چه نهادی هست؟
4. مدارک لازم چیست؟
5. 8 گروه که مشمول نمی‌شوند.
6. در چه شرایطی لغو می‌شود؟
7. مبلغ پرداختی بیمه بیکاری چقدر است؟
8. تا چه مدت پرداخت می‌گردد؟
9. مبلغ بیمه بیکاری در چه روزی واریز می‌شود؟
10. مرجع رسیدگی به شکایات و درخواست کدام نهاد است؟
11. ماده 165 قانون کار چیست؟
12. نکات تکمیلی

---

بیکار کیست؟

از منظر قانون، بیکار به شخص یا اشخاصی اطلاق می‌گردد که بدون میل و اراده خود از کار بیکار شده و آماده کار باشند.

 مثال این مورد، کارگرانی هستند که به دلیل عدم نیاز کارفرما به ادامه همکاری یا عدم تفاهم بین طرفین، توسط کارفرما اخراج شده یا به علت تغییرات ساختار اقتصادی کارگاه و محل کار، تعدیل نیرو شده‌اند.

کارگرانی که قرارداد کار موقت یا کار معین دارند و مدت قراردادشان پایان می یابد،چنانچه موفق به اشتغال مجدد نگردند،مشمول بیمه بیکاری خواهند بود.

همچنین بیکاری در نتیجه بروز حوادث قهریه و غیر مترقبه مثل سیل، زلزله و آتش سوزی، نیز مشمول این تعریف می‌گردد.

لذا طبق این تعریف، در صورتی که کارگر:

1.  با میل و رضایت حقیقی خود، شغل را ترک نموده. 
2. استعفا دهد .
3. قرارداد وی در موعد مقرر خاتمه یابد.

 شمول عنوان بیکار بر وی ،وجاهت قانونی ندارد.

شرایط برخورداری از بیمه بیکاری چیست؟

بیمه شدگان بیکار در صورت احراز شرایط زیر، استحقاق دریافت مقرری را خواهند داشت:

1- (در قرارداد کار دائم)،کارگران تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی موضوع ماده 148 قانون کار، باید قبل از بیکار شدن حداقل 6 ماه سابقه پرداخت حق بیمه را داشته باشند.

در صورتی که بیکاری برای بیمه شده ناشی از بروز حوادث قهریه مثل سیل، زلزله، جنگ یا آتش سوزی باشد، بدون داشتن سابقه حق بیمه 6 ماه، می‌تواند از بیمه بیکاری استفاده نمایند.

بیمه شدگانی که حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه قبل از بیکار شدن داشته باشند و به حکم ماده ۳۶ قانون تأمین اجتماعی مسئولیت پرداخت حق بیمه سهم کارفرما و شخص بیمه شده به عهده کارفرما بوده و تأخیر کارفرما در پرداخت حق بیمه یا امتناع از پرداخت آن دلیل عدم ثبت سابقه باشد،تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می گیرند.

2- شخص مکلف است ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری، با اعلام مراتب بیکاری به واحد کار و امور اجتماعی محل، کتبا آمادگی خود را جهت اشتغال به کار تخصصی و یا مشابه آن اطلاع دهد.

چنانچه بیمه شده بیکار نتواند ظرف 30 روز مراتب فوق را اعلام دارد و عذر موجه داشته باشد (نظیر ناآگاهی از قانون، بعد مسافت، بیماری اقربا درجه یک، فوت اقوام درجه یک و دو، شرایط نامساعد جوی و….) مدت مذکور، با تأیید هیئت حل اختلاف اداره کار و امور اجتماعی محل تا 3ماه (نود روز) قابلیت افزایش خواهد داشت.

3- در صورتی که قرارداد بیمه شده از نوع  قرارداد کار موقت یا کار معین باشد،شمول بیمه بیکاری برای کارگر زمانی است که بیمه شده، سابقه  کاری حداقل یک سال را در آخرین کارگاه به انضمام پرداخت حق بیمه داشته باشد.

استثنای بند 2 بالا مبنی بر عدم اعلام بیکاری با عذر موجه،در قرارداد کار موقت و کار معین نیز جاری است.

4- شرکت در دوره‌های کارآموزی و سوادآموزی اداره کار و امور اجتماعی و تقدیم گواهی شرکت به شعب تأمین اجتماعی به فاصله دو ماه یکبار.

5- در صورتی که کارگر بیکار شده، در زمان دریافت مقرری بیکاری، به شغلی گمارده شود که میزان حقوق و مزایای آن از مقرری بیمه بیکاری تخصیص یافته کمتر باشد، همچنان تحت پوشش بیمه بیکاری بوده و مابه‌التفاوت دریافتی از حساب صندوق بیمه بیکاری پرداخت خواهد شد.

---

کاربری سوالی درباره بیمه بیکاری در بخش پرسش و پاسخ مطرح کرده است:

همسر من تو بیمارستانی کار می‌کرد که به دلایلی دو ماه مرخصی بدون حقوق گرفت. الان فهمیدیم که پایان کارش را سر ماه اول زدن. الان برای بیمه بیکاری اقدام کردیم قبول نمی‌کنند چون دو ماه گذشته است. لطفا راهنمایی کنید چه کار کنیم.

پاسخ نگار پایدار اردکانی به این سوال :

طبق قانون،رسیدگی به درخواست بیمه بیکاری در صورتی است که ظرف سی روز از شروع بیکاری در اداره کار و امور اجتماعی طرح درخواست شود.

با این حال، طبق تمهید قانونی چنانچه بتوانید عذر موجه خود مبنی بر ناآگاهی از زمان بیکاری را در اداره کار مطرح نموده با موافقت شورای عالی کار،مدت 30 روزه قابلیت افزایش به 90 روز را خواهد داشت. لذا مدارکی متقن جهت اثبات جهل خود بر زمان بیکاری ارائه کنید.

---

سوال کاربر در بخش پرسش و پاسخ:

حدود 20سال سابقه کار در پروژه را دارم و در آخرین پروژه حدود 8 سال سابقه کار را در پارس جنوبی را دارم و اکنون من را به خاطر اتمام پروژه اخراج کردند چگونه می‌توانم از مزایای بیمه بیکاری استفاده کنم؟

پاسخ نگار پایدار اردکانی به این سوال حقوقی:

چنانچه قرارداد کار در قالب پروژه یا همان کار معین باشد، اتمام کار به منزله اتمام قرارداد بوده و عنوان اخراج بر آن، پشتوانه قانونی ندارد. لذا شمول بیمه بیکاری بعید به نظر می‌رسد.

---

مرجع تشخیص بیکاری چه نهادی می‌باشد؟

بر اساس آیین نامه اجرایی قانون بیمه بیکاری، تشخیص بیکاری مندرج در قانون و تاریخ وقوع بیکاری، به عهده اداره کار و امور اجتماعی محل می‌باشد.

 در این راستا گروهی متشکل از نمایندگان اداره کار و رفاه اجتماعی، تعاون و سازمان تأمین اجتماعی تشکیل می گردد و شعب تأمین اجتماعی پس از تأیید ادارات نام برده، در خصوص برقراری و پرداخت مستمری بیکاری برای بیمه‌شدگان اقدام می‌کنند.

---

سوال یکی از کاربران در بخش پرسش و پاسخ حقوقی:

پاسخ سعید نجات‌زادگان به این سوال حقوقی :

شرط لازم برای دریافت بیمه بیکاری اینست که علت بیکاری، عدم تمایل کارگر نباشد و تشخیص این مورد هم با کمیته ای متشکل از نمایندگان اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی است. حال بنظر بنده اگر شما بتوانید نامه عدم نیاز دریافت کنید، چون در آن به طلب حقوق بیشتر توسط شما اشاره نمی‌شود و علت بیکاری عدم نیاز ذکر می‌شود، امکان استفاده از بیمه بیکاری وجود دارد. 

مدارک لازم برای دریافت بیمه بیکاری چیست؟

1. اصل و کپی یکسال آخر قرارداد کار یا رای صادر شده
2. نامه عدم نیاز کارفرما(در این نامه ذکر می شود که از چه تاریخی کارفرما دیگر به کارگر خود نیازی ندارد. نکته قابل توجه این است که این تاریخ باید یک روز بعد از تاریخ پایان قرارداد باشد.)
3. عکس ۴*۳ جدید (۴ قطعه)
4. اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
5. اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه
6. اصل و کپی کارت ملی
7. اصل و کپی گواهی کار از شرکت
8. اصل و کپی کارت پایان خدمت (فقط برای آقایان)
9. کپی صفحه اول دفترچه بیمه 

8 گروه که مشمول بیمه بیکاری نمی‌شوند.

کلیه مشمولین قانون تأمین اجتماعی که تابع قانون کار و کار کشاورزی هستند مشمول مقررات بیمه بیکاری هستند به‌جز:

1. بازنشستگان
2. از کارافتادگان کلی
3. اتباع خارجی
4. صاحبان مشاغل آزاد
5. بیمه شدگان اختیاری
6. کارگران کارگاه‌های خانوادگی
7. در مواردي كه قصور يا تقصير در انجام وظايف محوله از سوي كارگر در مراجـع حـل اختلاف قانون كار احراز گرديده باشد، ايـن قبيـل كـارگران نمـي تواننـد از مزايـاي بيمـه بيكاري برخوردار گردند.
8. در موارد مربوط به سازش بين كارگر و كارفرما، چنانچـه خودشان مبـادرت بـه سـازش نمايند از شمول بيمه بيكاري خارج و در صورتي كه سازش در مراجع حل اختلاف قـانون كار صورت پذيرد، كارگر مي تواند تحت پوشش بيمه بيكاري قرار گيرد.

نکته:کارگاه‌های دارای ۵ نفر کارگر و کمتر که طبق قانون معافیت کارگاه‌ها و مشاغل دارای ۵ نفر کارگر و کمتر از شمول قانون کار تا پایان برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب سال ۷۸ معاف شناخته و طبق تبصره یک آن پرداخت حق بیمه بیکاری به اختیار و توافق کارگر و کارفرما موکول شده است.

---

ناصر سوالی در بخش پرسش و پاسخ دادپرداز مطرح کرده است:

پاسخ دادفر ویدا نجفی به این سوال حقوقی :

بر اساس قانون بیمه حقوق بازنشستگی حقوق ماه آخر اشتغال شما می باشد .
این اجبارا دریافت بیمه بازنشستگی اگر بر اساس تقصیر کارفرما باشد می‌توانید با طرح دعوا پیگیری کنید.

---

در چه شرایطی بیمه بیکاری لغو می‌شود؟

1. در صورتی که بیمه‌شده دوباره به کار اشتغال یابد.
2. بیمه‌شده از قبول شغل مشابه پیشنهاد شده خودداری کند.
3. بیمه‌شده فوت کند.
4. بیمه‌شده مستمری بازنشستگی دریافت کند و یا دچار از کار افتادگی کلی شود.
5. مدت زمانی که بیمه بیکاری به او تعلق می‌گیرد پایان یابد.
6. بیمه‌شده بدون دلیل موجه از شرکت در دوره‌های کارآموزی خودداری کند.
7. مقرری بیمه شدگانی که در حین استفاده از بیمه بیکاری به خدمت وظیفه عمومی اعزام می گردند. در صورتی که متأهل نباشند قطع می گردد و پس از پایان خدمت وظیفه عمومی در صورت عدم اشتغال، با معرفی واحد تعاون ، کار و رفاه اجتماعی مجدداً نسبت به برقراری باقیمانده مدت استحقاقی، آنان اقدام خواهد شد.

مقرری پرداختی بیمه بیکاری چقدر است؟

حق بیمه بیکاری به میزان 3 درصد مزد کارگر بیمه شده می‌باشد که کلاً توسط کارفرما تأمین و پرداخت خواهد شد.

 میزان مقرری روزانه بیمه شده بیکار، معادل 55 درصد متوسط حقوق یا مزد روزانه وی می باشد.

این میزان برای افراد متأهل یا متکفل، تا حداکثر 4 نفر افراد تحت تکفل به ازاء هر یک از آن‌ها به میزان 10 درصدِ حداقل دستمزد، افزوده خواهد شد.

در صورت بیکاری زن و شوهر بیمه شده، هر دو از مقرری برخوردار می شوند؛ اما فقط یکی از آنان (‌زن یا شوهر) می توانند از افزایش مقرری به ازاء هر یک از فرزندان استفاده کنند.

 در هر حال مجموع دریافتی مقرری بگیر،نباید از حداقل دستمزد کمتر و از 80 درصد متوسط مزد یا حقوق بیمه شده،بیشتر باشد.

مقرری از روز اول بیکاری قابل پرداخت است.

حق بیمه بیکاری تا چه مدت به بیمه شده بیکار پرداخت می‌گردد؟

جمع مدت پرداخت بیمه بیکاری و مزایای آن، اعم از دوره اجرای آزمایشی و یا دائمی، برای مجردین حداقل 6 ماه و حداکثر 36 ماه می باشد.

برای افراد متاهل یا متکفل حداقل 12 ماه و حداکثر 50 ماه بر اساس سابقه کلی پرداخت حق بیمه کارگر می‌باشد.

سابقه پرداخت بیمه	مدت زمان دریافت مقرری برای متاهل	مدت زمان دریافت مقرری برای مجرد
6 تا 24 ماه	12 ماه	6 ماه
25 تا 120 ماه	18 ماه	12 ماه
121 تا 180 ماه	26 ماه	18 ماه
181 تا 240 ماه	36 ماه	26 ماه
از 241 ماه به بالا	50 ماه	36 ماه

بیمه بیکاری در چه روزی واریز می‌شود؟

واریز حقوق معمولا از دهم تا پانزدهم هر ماه انجام می شود.

چنانچه تاخیر غیرمعمولی در پرداخت صورت گرفت با مراجعه به شعبه تامین اجتماعی که بیمه را پرداخت می کند،علت تاخیر را جویا شوید.

مرجع رسیدگی به درخواست بیمه بیکاری کدام نهاد است؟

اگر کارگری در کارگاهی به صورت قراردادی (قرارداد مدت معین) شاغل باشد و در میان قرارداد اخراج شود در این صورت مانند کارگر دائم (اخراج) با او برخورد می شود.

ولی چنانچه بعد از پایان قرارداد اخراج شود و در آخرین کارگاه بیش از یک سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشد می‌تواند مستقیماً به ادارات کار محل مراجعه و درخواست بیمه بیکاری کند.

افرادی که دارای قرارداد کار دائم هستند و از کار اخراج می‌شوند،در صورت دارا بودن حداقل شش ماه سابقه پرداخت حق بیمه در آخرین کارگاه، برای اعتراض به اخراج یا درخواست مطالبات، ابتدا باید به اداره کار محل مراجعه کرده و علیه کارفرما طرح دعوی کنند.

هم زمان با آن لازم است درخواست بیمه بیکاری را نیز به واحد مربوطه ارائه کنند. 

در صورتی که رأی صادره بازگشت به کار باشد، کارگر مشمول بیمه بیکاری نخواهد شد.

ماده 165 قانون کار چیست؟

در صورتی که هیات حل اختلاف، اخراج کارگر را غیرموجه تشخیص داد، حکم بازگشت کارگر اخراجی و پرداخت حق‌السعی او را از تاریخ اخراج صادر می‌کند و در غیر این صورت (‌موجه بودن اخراج) کارگر، مشمول اخذ حق سنوات به میزان مندرج در ماده ۲۷ این قانون خواهد بود.

چنانچه کارگر نخواهد به واحد مربوط باز گردد، کارفرما مکلف است که بر اساس سابقه خدمت کارگر به نسبت هر سال ۴۵ روز مزد و حقوق به وی بپردازد.

نکات تکمیلی

1. در صورت موجه بودن اخراج کارگر (ذیل ماده 165 قانون کار) بیکاری کارگر بـدون میل و اراده تلقی شده و تحت پوشش قرار خواهد گرفت.
2. موارد مربوط به تبصره ماده 165 قانون کار، که کارگر نخواهد به واحد مربـوط بـازگردد از مصادیق بیکاری با میل و اراده محسوب و نمی‌توانند از مزایای بیمه بیکاری بهـره منـد گردند.
3. در موارد فسخ یک طرفه قرارداد کار معین، چنانچـه این امـر از ناحیه کارفرما انجام پذیرفته باشد، درصورت صدور رأی از سوی مراجـع حـل اخـتلاف قـانون کار، از تاریخ پایان مدت قرارداد کارگر تحت پوشش بیمه بیکاری قرار می گیرد. 
4. مدت دریافت مقرری بیکاری جزء سوابق پرداخت حق بیمه‌ی بیمه‌شده از نظر بازنشستگی، از کارافتادگی و فوت محسوب خواهد شد.
5. افراد مسن مشمول قانون بیمه بیکاری، که دارای 55 سال سن و بیشتر می‌باشند مادامی که مشغول به کار نشده‌اند می‌توانند تا رسیدن به سن بازنشستگی، تحت پوشش بیمه‌بیکاری بمانند.
6. کارگرانی که اقدام به بازخرید خود می نمایند،مشمول بیمه بیکاری خواهند بود.
7. دریافت مقرری بیمه بیکاری مانع از دریافت مستمری از کارافتادگی جزئی نمی‌گردد.
8. مقرری بیمه بیکاری مانند سایر مستمری های تأمین اجتماعی از پرداخت هرگونه مالیات معاف خواهد بود.
9. در صورتی که پس از پرداخت مقرری بیمه بیکاری محرز شود که بیکاری بیمه شده، ناشی از میل و اراده او بوده است کارگر موظف به استرداد وجوه دریافتی به سازمان تأمین اجتماعی خواهد بود.
10. در صورتی که بیمه شده به نحوی از انحاء با دریافت مزد ایام بلاتکلیفی(منظور روزهایی است که مراجع ذیربط در حال رسیدگی به درخواست کارگر مبنی بر بیکاری هستند و طبق قانون تا تصمیم گیری نهایی،مقرری بیمه بیکاری را دریافت می کنند) به کار مربوطه اعاده گردد مکلف به بازپرداخت مقرری بیمه بیکاری دریافتی به سازمان تأمین اجتماعی می‌باشد.
11. بیمه شدگانی که به علت تغییرات اقتصادی واحد مربوطه، به تشخیص وزارت کار و امور اجتماعی و تأیید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند نیز مشمول مقررات بیمه بیکاری خواهند بود.

---

[maxbutton id=”15″ text=”مشاوره تلفنی تخصصی با وکیل ” ]

[maxbutton id=”14″ ]  [maxbutton id=”16″ url=”https://dadpardaz.com/faqs” ]